بررسی و نقد آموزه های مبحث «بیان» کتاب جواهرالبلاغه در مقایسه با کتب قدیم آموزش بلاغت

چکیده علوم بلاغی همانند صرف و نحو در آغاز به منظور فهم اسرار و رموز قرآن کریم و وجوه اعجاز بیانی آن و با محوریت آیات نورانی قرآن و نیز اشعار جاهلی صورت گرفت، ولی رفته رفته به سایر متون نظم و نثر عربی راه یافت و به صورت قواعدی منسجم تدوین شد و به ظهور تالیفات ارزش مندی در این زمینه انجامید. یکی از این تالیفات ارزش مند کتاب جواهرالبلاغه تالیف سید احمد هاشمی است که به منزله بهترین کتاب آموزش بلاغت شناخته شد، و تا کنون ده ها بار تجدید چاپ شده است. این کتاب مانند همه تالیفات بشری کاستی ها و نادرستی هایی دارد که با بهره گیری از آموزه های بلاغت عربی در کتب آموزشی قدیم، در سه مبحث علم بیان: تشبیه، مجاز و کنایه به نقد آن پرداخته ایم و پاره ای از تعاریف و شواهد کتاب که نارسا یا نادرستند را مشخص کرده ایم. در این بررسی معلوم شد که مولف در مباحث مربوط به علم بیان از برخی اصطلاحات بلاغی تعریفی ارائه نداده است؛ اما قسمت عمده نقائص و نادرستی های این کتاب در حیطه مثال های مولف است که خواننده در برخی از آن ها با کم ترین تامل و یا مقایسه آن با سایر شواهد موجود در کتاب متوجه کاستی های آن می شود.

کلیدواژه ها:

کلیدواژه ها: جواهرالبلاغه ، نقد ، بیان ، تشبیه ، مجاز ، کنایه