بررسی تحولات و کارکرد نهاد قضایی در سده های آغازین اسلام

بی گمان یکی از آرمان های بنیادین اسلام از همان روزگاران آغازین حاکمیت اسلامی اجرای عدالت در جامعه بوده است. لذا در همین راستا به تدریج هسته اولیه نهادی به نام دیوان قضا در حوزه حکومت اسلامی شکل گرفت، و با توسعه تمدن اسلامی تکامل یافت. اما این نهاد به لحاظ ساختاری و ملاحظات نظری، و اینکه در مسیرتکاملی خویش چه دگرگونی هایی را به خود دیده، و کارکرد آن چگونه بوده، چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. این مقاله می کوشد تا روند تحولات ساختاری و تئوریکی این نهاد را در قرون نخستین اسلامی وارسی نموده، و چگونگی کارکرد آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. بدین منظور، و برای مطالعه دقیقتر و همه جانبه، هر یک از مولفه های تشکیل دهنده این نهاد به طور جداگانه بررسی خواهند شد. 

کلیدواژه ها:

دیوان قضا ، شرایط داوری ، معاش قاضی ، محاکم قضایی ، قضات ، دادرسی