عوامل موثر در وقوع مخاطره هیدروژئومورفولوژیکی فرونشست زمین (مطالعه موردی: شهرستان جوین)

یکی از مسائلی که بشر را وادار به تحقیق و تفکر درباره محیط پیرامون خود کرده است؛ مخاطرات محیطی اعم از مخاطرات طبیعی و انسانی اند یکی از این مخاطرات طبیعی که در دانش هیدروژئومورفولوژیک پدیده ای نسبتا نو وجدید است؛ فرونشینی است. فرونشست زمین بعنوان پدیده ای مورفولوژیک، نوعی از تغییر شکل سطح زمین است که با دگرشکلی عمودی یا حرکت رو به پایین سطح زمین و همچنین نشست تدریجی یا دفعی مواد سطحی همراهاست. در ایران ششصد دشت وجود دارد که احتمال می رود بیش از نیمی از آنها در معرض نشست باشند. شهرستان جوین (روستای شمس آباد بخشپیراکوه و روستای اسماعیل آباد) یکی از مناطقی است که در آن مخاطره فرونشست بوقوع پیوسته است. مهترین علل طبیعی فرونشست را حرکاتتکتونیکی زمین ساخت، فشردگی رسوبات آبخانه های تحت فشار، و انحلال سازندهای آهکی و دولومیتی کارستی، و مهمترین علل انسانی آن را افتسطح آب زیرزمینی در اثر استخراج بی رویه آن و همچنین استخراج نفت، گاز و مواد معدنی از قبیل زغال سنگ و نمک عنوان کرده اند. در شهرستانجوین نیز مهمترین علل طبیعی رویداد فرونشینی، فشردگی رسوبات آبخانه و نشست قنات های قدیمی خشک شده؛ و مهمترین علت انسانی وقوع فرونشست زمین، برداشت بی رویه منابع آب زیرزمینی است.