عوامل موثر بر شادی از نگره قرآن و روان شناسی

هدف این تحقیق بررسی دیدگاه قرآن در مورد شادی ممدوح و عوامل موثر بر آن و تطبیق آن با رویکردها و یافته­های روانشناسی می باشد، تا از این طریق علاوه بر فراهم شدن راهنمایی عملی در این زمینه، موضع قرآن در مورد شادی و بایدها و نبایدهای آن و وجوه اشتراک و افتراق آن با رویکردها و یافته­های روانشناسی نیز، بیش از پیش، روشن گردد. روش مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتواست و آیات حاوی اصطلاحات فرح و سرور و مشتقات آنها؛ همچنین معنی واژه­های فرح و سرور و مشتقات آنها از تفسیرهای مختلف و سایر منابع حاوی معنی این واژه­ها استخراج شده است. یافته­ها نشان دادکه از دیدگاه قرآن عوامل ایجاد کننده شادی ممدوح عبارتند از: ۱. فضل و رحمت الهی (که از جمله مصادیق آن قرآن کریم، بخشایش گناهان، قرب الهی، امید به اجابت دعا، باور به گشودگی روزی، اطمینان به بهره­مندی از نعمت­های مختلف در بهشت و از جمله در جوار پروردگار بودن است)؛ ۲. یاری خدا و تحقق وعده الهی؛ ۳. دریافت وحی و آیات کتاب آسمانی؛ ۴. مواهب طبیعی. اگرچه بسیاری از عوامل ایجاد کننده شادی از نظر روانشناسی با عوامل مطرح شده در قرآن کم و بیش مشابه است، اما به جای بعضی از روش­هایی که تاثیر کم، کوتاه مدت یا نامطلوبی بر شادی دارند، در قرآن آن دسته از عوامل ایجاد شادی که در راستای تکامل انسان و زمینه­ساز قرب الهی و ضامن سعادت جاودانه است نیز مطرح می­شود. ارتباط بین عوامل ایجاد کننده شادی ممدوح در قرآن و شادی انسان در تحقیقات متعدد تایید شده است. از نتایج این تحقیق چنین استنباط می­شود که قرآن نه تنها شادی صحیح را نهی نکرده، بلکه عوامل مختلف ایجاد آن را نیز مطرح نموده است و در عین حال انواع شادی­های مذموم و عوامل ایجاد آن را نیز مطرح کرده است و به دلیل لحاظ کردن ویژگی­های فطری انسان و مد نظر قرار دادن صلاح دنیا و آخرت او، دیدگاه کامل­تر، جامع­تر و مناسب­تری در مورد عوامل و راه­کارهای ایجاد شادی در انسان دارد.

کلیدواژه ها:

شادی ، قرآن ، روانشناسی