درصد زنده مانی و جابجایی پوره ی سن اول سفید بالک پنبه، Bemisia tabaci

چکیده بررسی درصد زنده مانی و جابجایی پوره ی سن اول سفید بالک پنبه (Bemisia tabaci, Hom.: Aleyrodidae)، روی ۵ رقم مختلف پنبه (Gossypium hirsutum) شامل ورامین، کوکر - ۳۱۲، بلغار - ۵۵۷، ساحل - ۸۰ و بومی (برگ قرمز و قوزه قرمز)، در شرایط گلخانه و با دمای متوسط ۲±۲۴ درجه ی سانتی گراد، رطوبت نسبی ۵±۶۵ درصد، ۱۶ ساعت روشنایی در شبانه روز انجام شد. جابجایی پوره ی سن اول سفید بالک پنبه روی ارقام مختلف پنبه دارای اختلاف معنی داری با یکدیگر بود، بطوری که بیشترین میانگین جابجایی در رقم بومی و به میزان ۶۲/۱۴±۹۳/۷۷ درصد و کمترین میانگین جابجایی در رقم بلغار - ۵۵۷ و به میزان ۷۱/۹±۸۴/۱۷ درصد تعیین شد. میانگین درصد زنده مانی تخم ها روی رقم بومی کمتر از سایر ارقام بود و اختلاف آن با سایر تیمارها معنی دار تعیین شد. اما میانگین درصد زنده مانی تخم های سفید بالک پنبه روی سایر ارقام پنبه و نیز سطوح مختلف برگ های آنها اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشت. بررسی درصد زنده مانی مراحل زیستی نابالغ سفید بالک پنبه از پوره ی سن اول تا شفیره نشان داد که میانگین درصد زنده مانی مراحل مختلف زیستی سفید بالک پنبه روی ارقام مختلف پنبه دارای اختلاف معنی داری بود، بطوری که کمترین میانگین درصد زنده مانی روی رقم بومی، و بیشترین میانگین روی ارقام بلغار - ۵۵۷ و ساحل - ۸۰ تعیین شد. از میان ارقام مختلف مورد مطالعه، رقم ورامین تنها رقمی بود که میانگین درصد زنده مانی روی سطوح رویی و زیرین برگ های آن اختلاف معنی داری با یکدیگر داشت، بطوری که میانگین زنده مانی در سطح زیرین برگ ها ۴۵/۱۳±۸۷/۶۵ درصد و در سطح رویی ۳۱/۱۷±۱۲/۵۸ درصد بود. شمارش جداگانه ی هر یک از مراحل زیستی سفید بالک پنبه شامل تعداد پوره های سنین اول تا چهارم، پیش شفیره و شفیره روی سطح زیرین برگ های رقم بومی نشان داد که بیشترین درصد تلفات در حد فاصل سنین اول و دوم پورگی، و کمترین میزان مرگ و میر در حد فاصل مراحل پیش شفیرگی و شفیرگی اتفاق افتاد. جابجایی پوره ها از سطح رویی به سطح زیرین برگ ها، بدون در نظر گرفتن جهت طبیعی یا وارونگی برگ ها و نیز شرایط روشنایی محیط انجام گرفت. به این ترتیب نورگرایی و زمین گرایی به عنوان عوامل موثر در جابجایی پوره های خزنده ی سن اول سفید بالک پنبه مطرح نبوده بلکه عوامل دیگری به ویژه ویژگی های متفاوت سطوح زیرین و رویی برگ ها در این رابطه نقش اساسی را ایفاء می نمایند. واژه های کلیدی: زنده مانی، جابجایی، پوره ی سن اول، سفید بالک پنبه، رقم، پنبه