تاثیر جایگاه جغرافیایی عراق عجم در تحول نظام آموزشی عهد ایلخانی

جغرافیای عراق عجم در عهد ایلخانی چه تاثیری در نظام آموزشی دوره مورد بحث داشته است؟ سهم عراق عجم از بازسازی­ ساختارهای علمی- آموزشی دوره­ی مسلمانی ایلخانان را چگونه می­توان ارزیابی نمود؟ تبیین بهتر این مسئله نیازمند تامل در کدام بسترهای سیاسی- اجتماعی و فرهنگی­ست که همزمان با این دوره در جامعه­ی ایران در حال وقوع بوده است؟ به نظر می­رسد که تلاش برای پاسخ دادن به این پرسش­های مهم مستلزم درک و دریافتی مناسب از پاره­ای مولفه­های ساختاری مرتبط با یکدیگر باشد. موقعیت استراتژیک و پر اهمیت ولایت عراق عجم از منظر مناسبات تجاری و بازرگانی و نقش مهمی که این منطقه در پیوند میان پایتخت­های ایلخانان در شمال غرب ایران با دیگر مناطق فلات مرکزی ایفا می­نمود، تمایز ولایت عراق عجم با مراکز شهری جنوب و جنوب غرب ایران از منظر شدت آسیب­های وارده در نتیجه هجوم اولیه­ی مغولان، لزوم بازسازی مراکز شهری ایران پس از دوره­ی مسلمانی ایلخانان، تحول در ساختار مملکت­داری ایلخانان در دوره­ی مسلمانی و ضرورت پایبندی به پاره­ای مقتضیات درونی الگوهای جدید حکومتداری و دلایل دیگر، جملگی را می­توان به مثابه­ی مجموعه­ای از عوامل در کنار هم نهاد تا تاثیر جایگاه جغرافیایی عراق عجم در تحول نظام آموزشی عهد ایلخانی به ویژه در دوره­ی مسلمانی ایلخانان را تببین نمود. در این پژوهش تلاش می­شود تا به روشی توصیفی- تحلیلی صحت یا عدم درستی این دو گزاره به آزمون گذاشته شود.: ۱. میان چند مولفه­ی بسیار مهم مانند مسلمانی ایلخانان، توجه به احیای نهادهای علمی- آموزشی و نیز ظرفیت­های محیطی و جغرافیایی عراق عجم رابطه­ای قابل تامل وجود داشت ۲. با توجه به حجم آسیبی که شهرهای عراق عجم از هجوم مغولان دیدند، در برخی شهرهای این منطقه رونق پیشین تکرار نشد اگر چه در برخی شهرهای این ولایت همچنان رونق این نهادها تا حدودی چشمگیر بود.

کلیدواژه ها:

تاثیر جغرافیایی ، عراق عجم ، دوره مسلمانی ایلخانان ، نهادهای علمی- آموزشی