اسکان عشایر و تغییر قشربندی اجتماعی در ایران عصر رضاشاه

این پژوهش با هدف مطالعهی تاثیرات اسکان عشایر در تغییر قشربندی روستاها در دورهی رضاشاه پهلوی انجام شد. استراتژی پژوهش استفهامی یا کنشپژوهی بود و از اسناد موجود استفاده شده است. برای تامین اعتبار پژوهش، مثلثبندی یا تکنیک چندبعدیسازی در منابع گردآوری دادهها با رجوع به اسناد و نامههای دولتی، کتاب خاطرات رضاشاه و روایتهای مورخان صورت گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که حکومت، استراتژی اسکان و خلع سلاح عشایر با زور و خشونت، متحدالشکل کردن لباس عشایر، همراه کردن روشنفکران در سیاستهای کنترل عشایر، پرداخت مزایا به عشایر برای اسکان، معافیت عشایر از مالیات اغنام و احشام، معافیت عشایر اسکانیافته از مالیات مزروعی، ارائهی تسهیلات به عشایر برای تکثیر اغنام و احشام و آموزش اصول کشاورزی به عشایر اسکانیافته را در نظر گرفت که منجر به افزایش جمعیت روستانشین، تنوع یافتن اقشار روستایی و گسترش مالکان نیمهفئودال شد. اما عشایر که پیش از اسکان تحت حمایت نظامی و سیاسی از ایلات توسط آلمان، روسیه و بریتانیا بودند و از ثروت و قدرت زیادی برخوردار بودند، در مقابل خلع سلاح ایستادگی کردند و تبدیل به نیروهای بالقوه فعالی شدند که در مواقع لزوم میتوانستند به نیروهایی ضد حکومت تبدیل شوند.    

کلیدواژه ها:

اسکان عشایر ، قشربندی اجتماعی ، خلع سلاح ، فردیت ، مثلثبندی ، کنشپژوهی