مقایسه اثربخشی نقاشی درمانی، گل بازی، و روش تلفیقی بر تاب آوری کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی

زمینه و هدف: عدم بازداری رفتاری در کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون­ کنشی نحوه  پاسخ­ دهی آنان را با مشکل مواجه می­ کند. این کودکان توانایی منتظر ماندن را ندارند، بدین سبب تاب­ آوری در آنان از اهمیت زیادی برخوردار است. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی نقاشی ­درمانی، گل ­بازی و روش تلفیقی (روش تلفیق هر دو روش نقاشی ­درمانی و گل ­بازی با هم) بر تاب­ آوری کودکان نارسایی توجه/ فزون­ کنشی انجام شد.       روش: روش پژوهش حاضر آزمایشی از نوع تک­ آزمودنی با طرحABA  بود. جامعه آماری شامل تمامی کودکان ۸ تا ۱۱ سال با اختلال نارسایی توجه – فزون­ کنشی بود که در سال تحصیلی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ در مراکز درمانی شهر تهران خدمات دریافت می­ کردند. از بین آنها تعداد ۶ کودک (سه پسر و سه دختر) بر اساس ملاک های ورود و خروج و به شیوه نمونه ­گیری هدفمند انتخاب شده و به صورت تصادفی در سه گروه ۲ نفری جای­ دهی­ شدند. مداخلات نقاشی ­درمانی، گل ­بازی، و روش تلفیقی (تلفیق دو روش نقاشی ­درمانی و گل ­بازی) برای هر کودک و مادر طبق برنامه بازی­درمانی کودک­ محور با روی­ آورد لندرث و براتون (۲۰۰۶)، به صورت ۲ جلسه (یک ساعته) در هفته و به مدت ۲ ماه طی ۸ هفته (۱۶ جلسه) اجرا شد. ابزار پژوهش شامل مقیاس توانمندی­ های اجتماعی- هیجانی و تاب­ آوری (مرل، ۲۰۰۸) بود. تحلیل دیداری داده­ ها در دو سطح درون­ موقعیتی و بین­ موقعیتی بر اساس سه شاخص سطح یا طراز، روند و تغییرپذیری انجام شد.        یافته ­ها: یافته­ های پژوهش نشان داد که مداخلات درمانی در دو گروه نقاشی­ درمانی و روش تلفیقی (روش تلفیق هر دو روش نقاشی­ درمانی و گل ­بازی با هم) اثربخش بوده است. کارآمدترین روش در ارتقاء تاب­ آوری، روش تلفیقی (روش تلفیق هر دو روش نقاشی­ درمانی و گل­بازی با هم) بود (۰/۰۵P<). درصد بهبودی کلی گل­ بازی کمتر از مداخلات درمانی دیگر بوده و اثربخشی معناداری بر تاب­ آوری کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون­ کنشی نداشت (۰/۰۵P>).     نتیجه­ گیری: با توجه به یافته­ های پژوهش می ­توان نتیجه گرفت که مداخلات نقاشی­ درمانی و روش تلفیقی (روش تلفیق هر دو روش نقاشی­ درمانی و گل­ بازی با هم) می­ تواند سبب افزایش تاب­ آوری کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون­ کنشی شود. تبیین­ های لازم برای نتایج به دست آمده در مقاله مورد بحث قرار گرفته است.     

کلیدواژه ها:

Painting therapy ، clay therapy ، combined method ، resiliency ، attention deficit/hyperactivity disorder ، نقاشی درمانی ، گل بازی ، روش تلفیقی (روش تلفیق هر دو روش نقاشی درمانی و گل بازی با هم) ، تاب آوری ، اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی