پهنه بندی رقومی شوری خاک سطحی در استان خوزستان با استفاده از روش رگرسیون کریجینگ

شوری خاک و شور شدن اراضی یکی از معضلات کشاورزی است که بایستی با تدبیر و مدیریت صحیح علمی این روند مهار شود. اولین گام در این راه شناسایی مناطق شور و تهیه نقشه شوری خاک است. امروزه با توجه به مشکلات موجود در تهیه نقشه های سنتی، استفاده از داده های کمکی در نقشه برداری رقومی به طور روز افزون در حال افزایش است. این تحقیق با هدف پهنه بندی شوری خاک با استفاده از روش رگرسیون کریجینگ (RK)، شناسایی مناطق دارای شوری زیاد و بررسی ارتباط شوری خاک با فاکتور های خاکساز انجام شد. به این منظور تعداد ۲۹۱ نمونه خاک سطحی (۱۰-۰ سانتی متر) در فروردین ۱۳۹۳ به صورت تصادفی برداشت شد. متغیر های کمکی یا فاکتور های خاکساز مورد استفاده در این مطالعه شامل پارامتر های سرزمین (مانند شیب، حوزه آبخیز و شاخص خیسی)، داده های تصاویر OLI و TIRS ماهواره لندست ۸ و نقشه های کاتگوری (ماند نقشه خاک، کاربری اراضی و زمین شناسی) بودند. همچنین از روش کریجینگ عام به منظور مقایسه با روش رگرسیون کریجینگ استفاده شد. نتایج نشان داد که روش رگرسیون کریجینگ دقت بیشتری نسبت به روش کریجینگ عام دارد به طوری که در این روش ضریب تبیین، میانگین قدر مطلق خطا و مجذور میانگین مربعات خطا به ترتیب برابر ۰/۸۴، ۰/۴۱ و ۶/۲۱ برآورد شد. همچنین روش رگرسیون درختی به خوبی توانست ارتباط قوی بین شوری خاک و متغیر های کمکی برقرار کند. به علاوه، نتایج نشان داد که مهم ترین متغیر های کمکی در پیش بینی شوری خاک باند های ۲، ۴، ۵ و۷ تصاویر ماهواره لندست ۸، شاخص روشنایی، شاخص خیسی، شاخص همواری سطح دره با درجه تفکیک بالا، سطح مبنای شبکه زهکشی، نقشه خاک، شاخص پوشش گیاهی نرمال شده و شاخص پوشش گیاهی تعدیل شده هستند. با استفاده از قوانین به دست آمده نقشه رقومی شوری خاک تهیه و سپس با تلفیق آن با نقشه واریانس خطا نقشه نهایی شوری خاک تهیه شد. نتایج این مطالعه حاکی از این است که تغییرات شوری خاک در استان از شمال به جنوب روند افزایشی دارد و نشان دهنده مشکل شوری در نواحی جنوب استان است. از دلایل عمده شوری خاک در این مناطق می توان به بالا بودن آب زیرزمینی، تفاوت در پستی و بلندی، حرکت موئینگی املاح به سطح خاک، تفاوت در نوع کاربری اراضی در نواحی مختلف استان و همچنین کیفیت آب زیرزمینی و آب آبیاری اشاره کرد که تحت تاثیر استفاده مکرر از کود های حیوانی و پساب فاضلاب ها تغییر می کند.

کلیدواژه ها:

Digital maps ، Decision tree ، Spatial distribution ، Salinity ، نقشه های رقومی ، درخت تصمیم ، تغییرات مکانی ، شوری