بررسی بوم شناسی فردی گیاه دارویی آویشن (Thymus kotschyanus) در بوم سازگان مرتعی شهرستان بشرویه، استان خراسان جنوبی

به منظور مطالعه بوم­شناسی فردی گونه آویشن­کوهی (T. kotschyanus) تحقیقی در سال ۱۳۹۸ در بوم­سازگان مرتعی شهرستان بشرویه انجام شد و شرایط رویشگاهی (توپوگرافی، خاک و اقلیم)، فنولوژی، شاخص­های کیفیت علوفه، تاج پوشش و تیپ­های گیاهی همراه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعات هواشناسی یک دوره ۳۰ ساله (۱۳۶۸-۱۳۹۸) نشان داد متوسط بارندگی سالیانه ۱۲۶ میلی­متر و دمای متوسط سالانه ۱/۱۹ درجه­ سانتی­گراد است. بافت خاک شنی- لوم و مقدار هدایت­الکتریکی آن ۸۱/۱ (دسی­زیمنس بر متر)، اسیدیته ۵/۸، مقدار ماده­آلی ۴/۱ درصد، ازت­آلی ۰۱۶/۰ درصد، مقدار فسفر۱/۷ (میلی­گرم بر لیتر)، پتاسیم ۸۵/۰ (میلی­گرم بر لیتر)، کلسیم ۰۹/۷ (میلی­گرم بر لیتر)، منیزیم ۲۴/۳ (میلی­گرم بر لیتر)، کلر۶۷/۹ (میلی­گرم بر لیتر) و آهک ۶/۵ درصد می­باشد. حداقل ارتفاع ۱۵۷۸ متر، حداکثر ۲۳۸۹ متر و ارتفاع متوسط رویشگاه ۱۹۸۳ متر از سطح دریا می­باشد. شیب عمومی منطقه رویشگاه حدود ۲۵ الی ۴۰ درصد و جهت عمومی شیب، جنوب­غربی و جنوب می­باشد. متوسط پوشش گیاهی رویشگاه، ۳۷ درصد و پوشش گیاهی گونه آویشن­کوهی، ۵/۲ درصد می­باشد. شروع رشد رویشی از نیمه اول فروردین، گلدهی از نیمه دوم اردیبهشت و بذردهی از نیمه دوم تیرماه می­باشد و شروع دوره خواب در گیاه از نیمه دوم شهریورماه می­باشد. همچنین بین درصد پروتئین­خام، درصد دیواره­سلولی بدون همی­سلولز، درصد هضم­پذیری ماده خشک و انرژی متابولیسم در دو مرحله رویشی و زایشی در سطح یک درصد اختلاف معنادار مشاهده شد. برآوردهای اولیه نشان داد که حدود ۸۰ درصد پایه­های گیاه آویشن­کوهی در رویشگاه سرند و خدافرید قابل­بهره­برداری و صرفه اقتصادی دارند. با توجه به ارزش دارویی و حفاظتی گونه مورد بررسی، پیشنهاد می­شود از این گونه جهت اصلاح و توسعه مراتع و همچنین بهره­برداری اقتصادی آن در مناطق مشابه شرایط اکولوژیکی منطقه مورد بررسی استفاده شود.

کلیدواژه ها:

آویشن ، بوم شناسی فردی ، ارزش غذایی ، منطقه سرند و خدافرید ، شهرستان بشرویه