بررسی و ارزیابی وجوه معماری پایدار در میدان نقش جهان اصفهان

پایداری موضوعی است که در چند دهه ی اخیر در حوزه معماری و شهرسازی مطرح شده است؛ موضوعی که بر ارتباط فضا و فرم با محیط و تعامل با محیط زیست تاکید دارد. از سوی دیگر، مطالعه بناهای سنتی و تاریخی ایران، نشان می دهد که این بناها با این گرایش همسازی و قرابت دارند. ازآنجایی که موضوع پایداری که به تامین نیازهای انسان، اکنون و در آینده توجه دارد و بسیاری از ویژگی های این رویکرد در معماری تاریخی کشور یافت می شود، می توان با استمداد از راه کارهای این معماری، علاوه بر امتداد خط سیر تاریخی معماری و برآوردن نیازهای محیطی، فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی مردم، رابطه با طبیعت و محیط را نیز دوباره احیاکرد. این مقاله ضمن شناسایی و بررسی مولفه های پایداری در فضاهای باز شهری، برپایه ی منابع کتابخانه ای و از میان آرای صاحب نظران به استخراج چارچوبی برای ارزیابی پایداری محیط های باز شهری می پردازد. سپس بامطالعه و بررسی میدان نقش جهان به عنوان نمونه ای از فضاهای باز شهر تاریخی، به ارزیابی ویژگی های کالبدی این میدان بر اساس چارچوب مستخرج پرداخته خواهد شد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و بنا دارد که بر اساس منابع و بررسی وضعیت موجود، با استفاده از تحلیل، به سنجش شرایط موجود بر اساس مولفه های پایداری بپردازد. نتیجه پژوهش بیان می کند که در زمینه مصالح بکار برده شده در بناهای پیرامونی و مبلمان شهری درگذشته این میدان پیرو شاخص های زیست محیطی در معماری پایدار بوده است. با توجه به تغییرات کالبدی و ظاهری که در این میدان تا امروزه ایجادشده است، آنچه که مشاهده می شود کاملا پیرو پایداری زیست محیطی نیست. همچنین وجود عناصری با کارکرد اجتماعی نظیر مسجد، سراها، حمام های سنتی و فضای مرکزی میدان دیگر کاربری گذشته را ندارند، لذا با تغییر کاربری، در کنش های اجتماعی و اقتصادی موثر بوده و باعث ارتقاء این دو شاخص در معماری پایدار شده است.

کلیدواژه ها:

معماری پایدار ، معماری سنتی ایران ، میدان نقش جهان ، پایداری اقتصادی ، پایداری زیست محیطی