ارزیابی تحمل به خشکی چند رقم کلزا بر اساس خصوصیات فیزیولوژی و زراعی در منطقه یزد

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر صفات بیولوژیکی و زراعی سه رقم کلزای پاییزه، به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی در منطقه یزد و در سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ اجرا شد. در این پژوهش، آبیاری به عنوان عامل اصلی شامل آبیاری براساس ۸۰ میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A (به عنوان تیمار شاهد) و تنش خشکی به صورت قطع آبیاری از مرحله گلدهی و ارقام کلزای Lilian، Cooper و Savannah به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش سبب کاهش معنی دار هدایت روزنه ای، رطوبت نسبی برگ (RWC)، ارتفاع بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه شد و کلروفیل کل (SPAD) در شرایط تنش خشکی افزایش یافت. در بین ارقام مورد بررسی، در شرایط تنش خشکی، رقم Lilian به واسطه هدایت روزنه ای بالا (۱۹۶ میلی مول بر متر مربع در ثانیه)، بیشترین تعداد خورجین در بوته (۳۰۰)، وزن هزار دانه (۰۶/۴ گرم) و عملکرد دانه (۱۴۱۱ کیلوگرم در هکتار) را تولید کرد. شاخص های میانگین هندسی قابلیت تولید (GMP) و تحمل به تنش (STI) به دلیل همبستگی بالا با عملکرد دانه در هر دو شرایط شاهد و تنش در گزینش رقم متحمل به خشکی و با پتانسیل تولید بالا انتخاب شدند. براساس ترسیم بای پلات حاصل از دو مولفه اصلی اول، رقم Lilian در مجاورت بردارهای مربوط به  شاخص های GMP و STI قرار گرفت و علاوه بر دارا بودن شاخص های GMP و STI بالا، در هر دو محیط تنش و بدون تنش، عملکرد دانه بیشتری در مقایسه با دو رقم دیگر داشت.

کلیدواژه ها:

شاخص های تحمل به تنش ، عملکرد و اجزاء عملکرد ، کلزا ، هدایت روزنه ای