کاربرد مدل اعتقاد بهداشتی در تغییر رفتار بیماران دیابتی

دیابت یک بیماری مزمن است و کنترل آن نیاز به تغییرات اساسی در سبک زندگی بیماران دارد. انتظار می رود بیماران ۹۵ درصد از کنترل دیابت را شخصا انجام دهند. هدف این مطالعه تعیین تاثیر مداخله آموزشی در چارچوب مدل اعتقاد بهداشتی در پیش بینی تغییر رفتار بیماران دیابتی بود. جمعیت مورد مطالعه، بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ تحت پوشش درمانگاه دیابت بندرعباس بودند.۸۰ بیمار انتخاب شده و به طور تصادفی به دو گروه مداخله (۴۰ نفر) و کنترل (۴۰ نفر) تقسیم شدند. به منظور تعیین رفتار و نگرش بیماران در چارچوب مدل اعتقاد بهداشتی و خودکارآمدی، اطلاعات از طریق تکمیل پرسشنامه طی مصاحبه مستقیم و سازمان یافته با نمونه های انتخاب شده و در دو نوبت قبل از مداخله آموزشی و چهار ماه بعد از آن جمع آوری گردید. پس از مداخله، افزایش معنی داری در امتیازات حساسیت درک شده (از ۳/۶ به ۷/۸) ، شدت درک شده (از ۶/۱۳ به ۸/۱۶)، منافع درک شده (از ۳/۱۳ به ۶/۱۶)، خودکارآمدی (از ۳/۲۰ به ۳/۲۵) و رفتار (از ۹۴/۳ به ۷/۷) و کاهش معنی داری در موانع درک شده (از ۶/۱۴ به ۱/۱۱) در بیماران گروه مداخله در مورد بیماری دیابت و انجام فعالیت های خود مراقبتی ایجاد گردید (P<۰.۰۰۱)، اما در گروه کنترل تغییر معنی داری مشاهده نشد. همچنین نتایج به دست آمده نشان داد که خودکارآمدی (P<۰.۰۰۱) و تهدید درک شده (P=۰.۰۰۱) نقش موثری در پیش بینی تغییر رفتار دارند. اگرچه بعد از مداخله آموزشی تغییر معنی داری در رفتار بیماران گروه مداخله ایجاد شد، اما برای رسیدن به حالت مطلوب هنوز فاصله زیادی وجود دارد. با این وجود استفاده از مدل اعتقاد بهداشتی با تاکید بر خودکارآمدی و حساسیت و شدت تهدید درک شده به منظور پیش بینی و تغییر رفتار در بیماران دیابتی مفید است و در آموزش به این بیماران که هدف آن تغییر سبک زندگی در بلند مدت است، ارتقای خودکارآمدی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

کلیدواژه ها:

Diabetes ، Attitude ، Behavior ، Health Belief Model ، دیابت ، نگرش ، رفتار ، مدل اعتقاد بهداشتی