بررسی الگوی روایی داستان حمام بنفش صبحی مهتدی براساس نظریه تزوتان تودوروف

روایت ­شناسی مجموعه ­ای از احکام کلی درباره ژانرهای روایی، نظام‎ های حاکم بر روایت (داستان‎ گویی) و ساختار پیرنگ است. توجه به ساختار روایت­ها و یافتن ساختاری مشترک و مشابه در این نوع ادبی یکی از پیامدهای ظهور فرمالیسم روسی و نظریات زبان‎ شناسانه فردینان دوسوسور بود. ولادیمیر پروپ، با مطالعه ریخت ­شناسانه قصه ­های پریان الگوی ساختاری این نوع از قصه­ ها را به دست آورد؛ اما پس از آن تزوتان تودوروف اصطلاح روایت ­شناسی را به‎ عنوان علم مطالعه گونه قصه مطرح کرد و براساس آن ساختار داستان‎ های «دکامرون» را مورد بررسی قرار داد. داستان­ های کهن و معاصر فارسی نیز براساس ساختار روایی تزوتان تودوروف قابل پژوهش و بررسی است. یکی از این داستان­ها، حکایت حمام بنفش اثر فضل­الله مهتدی است که در این پژوهش سعی بر آن شد براساس الگوی روایی تزوتان تودوروف بررسی شود. نتیجه این بررسی نشان داد که داستان حمام بنفش الگویی مشابه آنچه تودوروف مطرح کرد، دارد. ویژگی­ها و مختصات هفت­گانه الگوی تودوروف دارای نمونه ­هایی در متن داستان است. در ساختار زبانی، داستان براساس افعال به­ ویژه کنش­های قهرمان داستان شکل گرفته است. از دیدگاه نحوی، داستان دارای یک پی­رفت اصلی است که سایر پی­ رفت­ها در درون آن قرار دارد. نحوه به‎ کارگیری پی رفت­ ها­ نیز به‎ صورت درونه­ گیری است؛ اما پی­ رفت های سوم تا نهم به‎ صورت زنجیره­ای در درون پی­رفت اصلی قرار گرفته است. از دیدگاه وجوه روایتی نیز، وجه اخباری بسامد بیشتری دارد و زمان وقوع افعال و کنش­ها نیز زمان گذشته است.  

کلیدواژه ها:

روایت ­شناسی ، الگوی روایی ، تزوتان تودوروف ، حمام بنفش ، صبحی مهتدی