تحلیل فراوانی سیلاب ۱۰۰ساله در حوضه های آبریز ایران و بررسی عوامل تاثیرگذار بر آن

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل فراوانی دبی پیک سیلاب با دوره بازگشت ۱۰۰ساله و مدل سازی آن براساس مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر سیلاب در ۲۰۶ حوضه آبریز در ایران است. در این راستا، تحلیل فراوانی سیلاب براساس داده های دبی حداکثر لحظه ای سالانه و برازش توزیع های پیوسته مرسوم انجام شد. سپس برای مدل سازی، هشت عامل موثر بر دبی اوج سیلاب شامل بارش سنگین روزانه، متوسط پوشش گیاهی، محیط، مساحت، میانگین شیب، میانگین ارتفاع، طول رودخانه اصلی و شیب رودخانه اصلی در سطح حوضه آبریز منتهی به ایستگاههای هیدرومتری انتخابی استخراج شد. همچنین از تکنیک تحلیل رگرسیون گام به گام به منظور تعیین عوامل موثر بر تولید دبی اوج سیلاب در ایستگاههای منتخب استفاده شد. نتایج نشان داد حوضه های جنوب غربی، جنوبی و جنوب شرقی ایران با دبی پیک بیش از ۴۰۰۰ مترمکعب بر ثانیه، بیشترین دبی پیک ۱۰۰ساله را در بین حوضه های مطالعاتی دارند. یافته های مدل رگرسیون گام به گام موید آن بود که پنج عامل مساحت، بارش سنگین، ارتفاع، پوشش گیاهی و شیب حوضه با ضریب تعیین تعدیل شده ۷۲/۰، خطای برآورد استاندارد ۷/۱۳۲، معیار اطلاعات آکائیک ۶۲/۱ و فاکتور تورم واریانس ۶۲/۰، بهترین عملکرد را در تخمین دبی پیک سیلاب دارند. نتایج این پژوهش با توجه به مقیاس مکانی گسترده آن که شامل کل ایران است، می تواند یک راهنمای عملی در تخمین دبی پیک سیلاب ۱۰۰ساله در حوضه های فاقد آمار کشور باشد و فقط براساس مهم ترین عوامل موثر بر تولید آن در سطح حوضه آبریز مورد استفاده هیدرولوژیست ها و مدیران حوضه آبریز قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

دبی پیک سیلاب ، مدل سازی ، حوضه های آبریز ایران ، رگرسیون گام به گام ، فاکتورهای ژئومورفیک