مسائل زیست محیطی و توسعه پایدار شهرستان های استان یزد

مسئله محیط زیست شهری از آنجایی که شهرهای مصرف کننده ۴/۳ انرژی جهانی و عامل ۴/۳ آلودگی در هستند چه از طریق کاهش تاثیر منفی شهرها بر محیط زیست و چه به وسیله تقویت نیروی بالقوه شهرها برای توسعه پایدار، معضلی مهم برای مدیران شهری و ساکنان شهرها محسوب می شود. عامل اصلی محوریت این بحث مشکلات زیست محیطی عدیده ای بود که با پیشرفت شهرنشینی گریبانگیر مجتمع های زیستی شده بود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری۱۱شهرستان استان یزد بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی اداری است. شاخص های تحقیق شامل ۵۰ شاخص جمعیتی، اقتصادی و زیست محیطی است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل شبکه (ANP) و برای انتخاب شاخص های تاثیرگذار بر مسائل زیست محیطی و برای رتبه بندی شهرستان ها نیز از مدل تاپسیس استفاده شده است. نتایج مطالعات تحلیل شبکه نشان می دهد شاخص های مصارف انواع انرژی (بنزین، نفت، گاز و...)، پساب ها و فاضلاب های خانگی و شهری در شهرستان های استان یزد، فعالیت های کشاورزی (مصارف انواع کود های شیمیایی و سموم دفع آفات و...) بیشترین تاثیر را در افزایش مسائل زیست محیطی در شهرستان های استان دارند. در مرتبه بعد، عوامل جمعیتی، به ویژه میزان شهرنشینی و مهاجرین وارده به مناطق شهری باعث افزایش فشار به محیط شده و در حادتر شدن مسائل زیست محیطی تاثیرات زیادی داشته اند در نتیجه شهرستان یزد در شاخص های مورد مطالعه ناپایدارترین شهرستان و شهرستان تازه تاسیس بهاباد به عنوان پایدارترین شهرستان محسوب می شوند. ضریب همبستگی رگرسیون چندگانه (R) محاسبه رابطه میزان شهرنشینی و افزایش مسائل یست محیطی شهرستان های استان یزد را با میزان ۸۹۲/۰ تایید می کند و نشان دهنده این است که افزایش شاخص های شهرنشینی تاثیرات خود را بر افزایش مسائل زیست محیطی شهرستان های استان یزد گذاشته است. در نهایت، جهت رسیده شهرهای استان به پایداری استراتژی هایی چون جداسازی و تفکیک زایدات جامد صنعتی، خانگی و بهداشتی درمانی، جلوگیری از انتشار آلودگی ها توسط زایدات جامد، برنامه ریزی بلندمدت در زمینه جلوگیری از مهاجرت های بی رویه به شهرهای متراکم به وزه یزد و میبد، بهسازی و تقویت سیستم حمل ونقل همگانی در شهرهای بزرگ استان، تشویق مردم به تفکیک زباله، الزام کوره های آجرپزی به ماشینی کردن سیستم سوخت، استفاده از معیارهای زیست محیطی در مکانیابی شهرک ها و نواحی صنعتی جدید و تصفیه گازها، گردو غبار و پسماندهای حاصل از فعالیت های معدنی پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

مدل تحلیل شبکه (ANP) ، مدل تاپسیس ، محیط زیست ، توسعه پایدار ، استان یزد