تاثیر حسن نیت در مسئولیت مدنی

در مجموع می توان گفت که به طور اصولی حسن نیت نسبت به مبانی و ارکان مسیولیت مدنی نﻘشی مانعیت دارد؛ و از مجرای عوامل رافع مسیولیت مدنی، نﻘش رافع آثار مسیولیت مدنی را ایفاء می کند. مگر اینکه در موارد خاصی به دلیل مصالح مهمتر از قبیل نظم عمومی، تدابیر پیشگیرانه و یا تسهیل در اثبات، این نﻘش توسط قانون گذارنادیده گرفته شود.به عنوان مثال، جهل و حسن نیت کسی که اطلاعات خلاف واقعی را به دیگری داده و مخاطب براساس آن عمل کرده و متحمل خسارت شده است، مانع مسیولیت مدنی اطلاع دهنده می گردد. همچنین، قصد احسان و حسن نیت شخصی که فرد در راه مانده ای را سوار اتومبیل خود می کند تا به مﻘصد برساند، ولی در راه دچار سانحه شد، و به سرنشین آسیب می رسد، حتی اگر وی موجبات مسیولیت خویش را ناخواسته فراهم کرده باشد، مانع توجه آثار مسیولیت به راننده نیکوکار می شود؛ یعنی حسن نیت وی رافع آثار مسئولیت از او می گردد؛ و به همین دلیل، پدری را که با دنده عقب خودرو خود را از پارکینگ بیرون می آورد و ندانسته و ناخواسته فرزند خود را زیر می گیرد، نیم توان محکوم به جبران خسارت کرد و براساس قبول نقش حسن نیت در مسئولیت مدنی است که وجود تابلوهای راهنمایی و رانندگی نقش مهمی در تعیین مسئول جبران خسارت ناشی از حوادث راهنمایی و رانندگی و میزان آن دارند. بنابراین، اگرچه قانون گذار ایرانی در هنگام اقتباس از قانون مدنی فرانسه از آوردن اصل حسن نیت خودداری کرده است، لکن نتایج این تحﻘیق نشان می دهد که این نام قانون گذار ایران به مفهوم مخالفت با اصل حسن نیت نبوده است. شایان ذکر است که کلی و نوعی شدن معیارهای تشخیص عناصر تاثیرگذار در ایجاد یا رفع اثر مسئولیت مدنی مانند تقصیر، قصد فریب، قصد احسان، حسن نیت، سوء نیت و غیره نیز، منافاتی با اخلاقی بودن آنها ندارد، زیرا می توان گفت هر امری هرچند که معنوی و فعالی باشد، ناگزیر در مرحله اثبات و ارائه به دیگران باید تبدیل به معیار کلی و نوعی گردد، و این امر شامل عناصر اخلاقی هم می شود؛ و موازین همگانی و علمی اخلاق هم ناگزیر باید در قالب استانداردهای کلی و نوعی تبیین گردند تا به صورت علم درآیند و قابل توصیه و احتجاج و موجب مسئولیت باشند؛ و حتی در معرفت شناسی فلسفی هم هنگامی که رابطه مستقیم حسی فرد با شیء قطع می گردد، مفهوم به دست آمده ناگزیر کلی و نوعی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

حسن نیت ، حقوق ایران ، فقه امامیه