مقایسه کاربرد فرایند تحلیل شبکه (ANP) و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در تحلیل شاخص فقرآبی کشاورزی: مورد مطالعه شهرستان دزفول

فقر آبی کشاورزی به طور عام به معنای کمبود آب با کیفیت خوب برای کشاورزی می باشد. شاخص فقر آبی کشاورزی با ترکیبی از عوامل طبیعی و فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی در بخش کشاورزی امکان تحلیل وضعیت آب کشاورزی هر منطقه را متناسب با شرایط آن منطقه فراهم می کند. این تناسب درواقع مرهون به کارگیری روش های مناسب وزن دهی با توجه به دیدگاه افراد مهم درزمینه ی موضوعی آن می باشد. بر همین مبنا، پژوهشی با هدف اولویت بندی مولفه ها و زیرمعیارهای اصلی شاخص فقر آبی کشاورزی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه (ANP) و مقایسه آن با فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در شهرستان دزفول انجام گرفت. برای این منظور، نمونه ای هدفمند شامل پنج نفر از کارشناسان مراکز ترویج و خدمات جهاد کشاورزی که دارای صلاحیت علمی و تجربی بالایی در مراکز سطح شهرستان بودند، برای تکمیل انجام مقایسات زوجی انتخاب شدند. مدل طراحی شده ANP ، وزن ها در قالب مولفه ها (۵ گره یا نود)، معیارها (۹ گره) و زیرمعیارهای شاخص (۲۷ گره) بر اساس فرایند مقایسات زوجی، پردازش، محاسبه و تحلیل شدند. به منظور تجزیه وتحلیل دادههای جمع آوری شده از نرم افزارهای Excel، Super Decisions وExpert choice استفاده شد. نتایج، گویای آن است که مدل ANP در مقایسه با مدل AHP از کارایی بیشتری برای تحلیل شاخص فقر آبی کشاورزی در منطقه برخوردار است. همچنین، از میان زیرمعیارهای موثر بر هدف پژوهش، سیستم های زهکشی، مصرف کود شیمیایی و فاصله بین منبع آب و مزرعه به ترتیب از مهم ترین زیرمعیارها، و بالادست بودن زمین در توزیع و تخصیص آب ، تسطیح اراضی و شرکت در کلاس های آموزشی مدیریت آب، کمترین وزن را کسب کرده و کم اهمیت ترین زیر معیارها به شمار می آیند.

کلیدواژه ها:

مدیریت آب ، شاخص فقر آبی کشاورزی (AWPI) ، فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) ، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ، شهرستان دزفول