وانمایی کنش ناهمساز زبانی کارگزاران سیاسی پهلوی دوم در برساخت سلطنت مطلقه

در روانشناسی گفتمان، سوژه ها در محیط کنش اجتماعی که در آن واقع شده اند از زبان به عنوان وسیله ای جهت فهم پدیدارهای پیرامونی خود استفاده می کنند. در واقع از تعامل زبان و محیط، پراکتیس های گفتمانی افراد در عرصه اجتماع برساخته می شود، به گونه ای که در اثر این تعامل، گفتمان مسلط تقویت یا تضعیف می شود. گفتمان ناسیونالیسم- سکولاریسم مطلقه پهلوی دوم علی رغم این که در فضای جامعه هژمون است، تک گفتارهای زبانی کارگزارانش، نشان از سویه های ناهمساز آن با گفتمان مسلط دارد. این بخش زبانی برغم پنهان بودن، گشاینده ذهنیت منتقد کارگزاران این دوره نسبت به پدیدارهای سیاسی مسلط است. براین اساس هریک از کارگزاران پهلوی دوم، ضمن پذیرش اصول مسلط گفتمان برساخته شده سلطنت مطلقه، متاثر از رویکردهای متفاوت روانشناختی خود که در شرایط محیطی آنان ریشه دارد، درک متفاوتی از ماهیت گفتمان برساخته پهلوی دوم دارند. نوشتار پیش رو بر آن است تا بر اساس رویکرد روانشناسی گفتمانی پاتر و وترل، درک متفاوت کارگزاران شاخص عصر پهلوی دوم که درکنش متقابل با ساختار گفتمان مسلط قرار دارند را با استفاده از متن خاطرات سیاسی آنان، واکاوی نماید. دستاورد نوشتار حاضر آن است که علم و هویدا به عنوان دوکارگزار شاخص عصر پهلوی، علی رغم آن که در گفتارهای رسمی خود در جهت برساخت سلطنت مطلقه پهلوی اظهار نظر کرده اند؛ اما از خلال مکتوبات غیر رسمی آنان، ناهمسازی ذهنی شان با ساخت قدرت پهلوی آشکار است.

کلیدواژه ها:

زبان ، کنش ناهمساز ، برساخت گرایی ، روانشناسی گفتمانی ، پهلوی دوم