ترجمان دانش و آسیب شناسی آن راهکارهایی برای ارتقاء عملکرد پژوهشی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی

مقدمه: علم اطلاعات و دانش­شناسی دارای بیش از نیم قرن سابقه دانشگاهی و مقاطع تحصیلی کاردانی تا دکتری است و پژوهش جزو شرایط لازم آن به شمار می رود. اما علی­رغم این سابقه تاریخی، برخی نوشته­های جاری حاکی از آن است که بخش عمده­ای از دانش تولیدشده در قالب پایان نامه های تحصیلی بلااستفاده و یا فاقد ارزش پژوهشی هستند و یا با تکرار مطالب پیشین فاقد نوآوری بوده و توانایی اثرگذاری و کاربردی شدن در جامعه علمی را ندارند. با توجه به این مسئله پژوهش حاضر بر آن شد تا دلایل این امر را شناسایی و راهکارهایی برای بهبود آن ارائه دهد.روش شناسی: این پژوهش در دو مرحله انجام شد. ابتدا متون و ادبیات موضوع مورد واکاوی قرار گرفت و با تحلیل محتوای آنها عوامل موثر در نگارش و تدوین پژوهش­های دانشگاهی شناسایی شد. متغیرهای شناسایی شده پس از پالایش در مولفه های سه­گانه تولیدکنندگان (دانشجویان)، میانجی ها (اساتید و نظام دانشگاهی)، و مصرف­کنندگان (جامعه بهره­بردار) جایدهی و بر مبنای آن پرسشنامه­ای طراحی شد. سپس هر یک از مولفه ها و متغیرهای آن از نظر دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی علم اطلاعات و دانش شناسی مورد پیمایش قرار گرفت.یافته ها: تحلیل محتوای متون ۱۲ متغیر را به عنوان عامل تاثیرگذار فردی در کارایی پژوهش های دانشگاهی و کاربست آنها نشان داد. از میان این متغیرها، قریب به ۱۰۰ درصد دانش آموختگان بر این اعتقادند که داشتن انگیزه بیشترین تاثیر را در انجام پایان نامه ای خوب یا موفق دارد. پس از آن ناآگاهی از نحوه انجام پژوهش به دلیل نداشتن تجربه قبلی و یا آموزش ناصحیح را جزو دلایل مهم فردی ذکر کرده اند. همچنین ۱۴ متغیر با تحلیل محتوای متون در ارتباط با عوامل زمینه ای (میانجیان دانش/نظام دانشگاهی) شناسایی شد. از میان آنها، عدم حمایت مادی و معنوی از دانشجویان پژوهشگر از سوی دانشگاه یا نظام آموزشی، عدم توانایی اساتید در دادن ایده های نو و مبتکرانه به دانشجویان، ضعف دانشی اساتید نسبت به موضوعات پژوهشی و اشراف نداشتن به برخی حیطه­ های تخصصی و موارد دیگری از این دست ۹۰ درصد پاسخ ها را به خود اختصاص داد. در تحلیل محتوای متون، ۱۱ متغیر از متغیرهای مربوط به جامعه علمی و مراکز بهره بردار از بسامد بیشتری برخوردار بود. از میان این متغیرها نیز بی ­اعتمادی مدیران دستگاه های اجرایی به دستاوردهای دانشگاهی یا ضعف ساختارهای اداری در بهره برداری از یافته­ های پژوهشی دانشگاهی در تصمیم ­گیری ها، پایین بودن سطح کیفی، بی اطلاعی دستگاه های اداری و ذینفعان از پژوهش­ های دانشگاهی و موضوعات آن، عدم حمایت مادی یا معنوی از پایان نامه های دانشگاهی پربسامدترین متغیرهایی بود که از سوی جامعه پژوهش به آن اشاره شده بود.نتیجه­: حجم عمده ­ای از پژوهش­ های دانشگاهی در قالب پایان نامه انجام می ­شوند و این آثار نقشی مهم در تولید دانش جدید دارند. لذا نظام دانشگاهی باید به شایستگی ­ها و بهسازی مداوم فرایند تولید، تبادل و به کارگیری صحیح دانش میان پژوهشگران و مصرف­ کنندگان توجه ویژه داشته باشد تا بتواند نتایج آن به تولید محصولات موثرتر و یا ارائه خدمات قوی­تر بیانجامد.

کلیدواژه ها:

ترجمان دانش ، پژوهش ، کاربردی سازی ، پایان نامه های دانشگاهی ، دانش آموختگان ، آسیب شناسی ، علم اطلاعات و دانش شناسی