تحولات ژئوپلیتیکی و امنیت مرزها با تاکید بر جنوب شرق ایران

در ایجاد امنیت مرزها، نقش عوامل ژئوپلیتیکی و گروه های اجتماعی و قومیت­های ساکن در مناطق­مرزی حائز­اهمیت زیادی است که با اتخاذ سیاست­هایی راهبردی، می­توان این عوامل و کارکردها را بیش از پیش به سوی چسبندگی و همیاری ملی سوق داد و از آن در امنیت و توسعه اینگونه نواحی بهره گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که با دور شدن از مرکز به سوی نواحی مرزی، توسعه نیافتگی بوضوح افزایش یافته که این خود می­تواند عنصر واگرایی در مناطق مرزی را تقویت نموده و با لحاظ کردن رشد فزاینده جمعیت این نواحی، بر شدت بحران بیافزاید. از این رو در جنوب شرق ایران علاوه بر شرایط ویژه ژئوپلیتیک و حضور گروه های قومی و مذهبی در منطقه، حضور ناتو و آمریکا در حاشیه مرزهای شرقی، عدم تسلط کامل پاکستان و افغانستان  بر مرزهای غربی خویش، فعالیت سرویس­های امنیتی پاکستان و افغانستان و تمایل آنها به ناامن بودن منطقه، گسترش حضور و سلطه طالبان در ترویج تفکر سلفی­گری و آموزش دادن عوامل کشورهای دیگر جهت انجام عملیات انتحاری، از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر امنیت می باشند. اینک راهبرد تاثیرگذار در امنیت و چسبندگی ملی جنوب شرق کشور اتخاذ سیاست امنیت و توسعه بطور همزمان و مکمل دانستن این دو می باشد. بمنظور تحقق این مهم همکاری های مرزی با کشورهای همسایه، انجام فعالیت­های عمرانی و سرمایه گذاری­های زیربنایی از یک سو و رفع ناامنی و مبارزه با قاچاق از سوی دیگر در توسعه منطقه­ای و همبستگی ملی آن تاثیر عمیقی خواهد داشت. در غیر اینصورت توسعه نابرابر در فضاهای سیاسی یک سرزمین می تواند بستر مناسبی را برای ایجاد متغیرهای اثرگذار بر مولفه های امنیت ملی و تکوین نواحی بحرانی فراهم نماید.

کلیدواژه ها:

ژئوپلیتیک ، امنیت ، مناطق مرزی ، جنوب شرق ایران