سهم منابع طبیعی و انسان ساخت در توزیع عناصر سنگین در رسوب مغزی در دریاچه زریوار

نمونه های رسوب مغزی می تواند اطلاعات جامعی را در مورد محیط های آبی در اختیار قرار دهد. میزان رسوبگذاری، تغییرات شرایط آب و هوایی در دوران های مختلف و غلظت عناصر سنگین از جمله مهم ترین مطالعات رسوبات مغزی به شمار می آیند. در این تحقیق با هدف بررسی آلودگی فلزات سنگین، یک نمونه مغزی به طول ۷۰ سانتیمتر از مرکز دریاچه زریوار در جوار شهر مریوان واقع در استان کردستان برداشت شد. نمونه مغزی پس از برش توسط اسیدهایHF- HCl- HNO۳ مورد تجزیه کامل قرار گرفت و غلظت کل عناصر سنگین به دست آمد. سپس با استفاده از روش تفکیک شیمیایی پیوند عناصر سنگین به دست آمد و براین اساس سهم طبیعی و انسان ساخت عناصر محاسبه شد. نتایج تفکیک شیمیایی نشان داد که بخش چشمگیری از عناصر در فاز انسان ساخت قرار دارد. فراوانی عناصر در فاز انسان ساخت به شرح زیر است: Pb(۷۶.۲%)>Mn(۵۳.۳%)>Co(۵۰.۶%)>Cu(۴۷.۴%)>Zn(۲۷.۵%)>Ni(۱۸%)>Fe(۷.۹% تحقیق حاضر نشان داد که بهره گیری از علم آمار، نظیر آنالیز خوشه ای بتنهایی برای تجزیه و تحلیل داده ها به منظور مشخصکردن وضعیت آلودگی کافی نیست. برای مثال نتایج تفکیک شیمیایی حاکی از آلودگی است ولی نتایج آنالیز خوشه ای مبین محیط آلوده نیست. بغیر از عنصر مس، بخش اعظم عناصر مورد مطالعه دارای پیوند سست و سولفیدی با رسوبات هستند که امکان آزاد سازی آنها در اثر تغییرات جزیی در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آبهای فوقانی وجود دارد. همچنین حضور درصد کمی از منگنز و آهن به صورت سولفید نشان دهنده تبدیل شرایط اکسایش به شرایط احیا، در دریاچه زریوار است. با توجه به آمار به دست آمده شرایط فعلی دریاچه از نظر آلودگی در وضعیت نامناسبی قرار دارد و با افزایش شرایط احیا، امکان آلودگی بیشتر نیز وجود دارد.

کلیدواژه ها:

آنالیز خوشه ای ، دریاچه زریوار ، رسوب مغزی ، ژئوشیمی ، عناصر سنگین