مدل سازی مناطق مستعد آلودگی نفتی در سواحل شهرستان بندرعباس با استفاده از مدل های ELECTRE-I و AHP

محیط زیست ساحلی سیستم تکامل یافته طبیعی و دربرگیرنده پیچیده ترین و غنی ترین اکوسیستم های مولد روی کره زمین است. این منطقه، ناحیه ای انتقالی و آسیب پذیر و آخرین پذیرنده آلاینده های خشکی و دریاست و در معرض تجمع آلاینده ها و تهدیدات بالقوه آن قراردارد. در میان انواع آلوده کننده ها، نفت و انواع مختلف هیدروکربن های نفتی بین المللی از نظر سیاسی، اقتصادی و علمی اهمیت خاصی دارد. از آنجا که میزان حساسیت مناطق مختلف نوار ساحلی شهرستان بندرعباس به آلودگی های نفتی مشخص نیست، امکان برنامه ریزی برای محافظت از سواحل و اولویت بندی در این زمینه وجود ندارد. پردازش ها و تجزیه وتحلیل های تصمیم گیری چندمعیاره مبتنی بر GIS را می توان به منزله فرایندی در نظر گرفت که داده های مکانی (نقشه ها) و مقادیر ارزیابی ها (اولویت ها و معیارهای تحلیلگران) را با هم ترکیب می کند. در این تحقیق ضمن شناسایی عوامل موثر بر تولید، انتشار و تجمع آلاینده های نفتی، معیارها در سه دسته کلی معیارهای مربوط به فیزیک ساحل، معیارهای بیولوژیکی و معیارهای انسانی قرارگرفت. معیارهای بیولوژیکی با وزن ۳۶۹/۰ بیشترین وزن و معیارهای منابع انسانی و فیزیک ساحل به ترتیب با وزن ۳۳۵/۰ و ۲۹۷/۰ در اهمیت های بعدی بود. در مرحله بعد مدل های الکتره I و AHP در تعیین مکان های حساس در برابر آلودگی نفتی بررسی شد. نتایج حاصل از شاخص های عددی نشان می دهد مناطقی در اطراف بندر شهید رجایی، اسکله شهید باهنر و قسمت هایی از سواحل شهر بندرعباس، حساسیت خیلی زیاد در برابر آلودگی نفتی دارد. همچنین، مناطق شرقی سواحل شهرستان بندرعباس که عمدتا مناطق حفاظت شده حراست حساسیت های متوسط تا زیاد دارد. ایجاد سیستم پشتیبانی تصمیم گیری، تجهیز اسکله ها، پایانه های بارگیری و سکوهای ثابت و شناور به تجهیزات مورد نیاز آمادگی و مقابله با سوانح آلودگی نفتی، به خصوص در مناطق با حساسیت بیشتر، امری ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

oil pollution ، Spstial Multi Criteria Decision Making ، AHP ، ELECTRE-I ، Sensitivity of Coasts