تحلیل مقایسه ای مناظره در غزل سبک عراقی و غزل معاصر

بسیاری از شاعران برای بیان اندیشه­ های خود فن مناظره را برگزیده ­اند. از آنجا که گسترده ­ترین افق شعری فارسی متعلق به نوع  غنایی است، تعداد بسیاری از مناظره­ های فارسی نیز زیرمجموعه این نوع ادبی قرار گرفته اند. شاعر در این مناظره­ ها میان عاشق و معشوق گفت وگو یا پرسش و پاسخی ترتیب می ­دهد و هرطرف می ­کوشد با برتری­دادن دیدگاه­ های خود، حریف را قانع یا به پذیرش نظر خویش مجبور کند. شاعران معاصر نیز در اشعار خود به فراوانی از مناظره استفاده کرده ­اند؛ اما بیش از آنکه به تفاخر و رقابت با طرف مقابل بپردازند، به گفت وگو و تعامل پرداخته ­اند و کوشیده ­اند فضایی برهانی تشکیل دهند. پژوهش حاضر با شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده و به این پرسش ها پاسخ داده است که مناظره­های عاشقانه در غزل سبک عراقی با مناظره­ های عاشقانه غزل معاصر چه تفاوت ­هایی دارند و علت پیدایش این تفاوت ­ها چیست؟ سپس به این نتایج دست یافته که غزل معاصر به دلیل دگرگونی­ های حاصل از شرایط سیاسی و اجتماعی ایران و در نتیجه تغییر جهان بینی شاعران، به گفت وگو روی آورده و با تغییر جایگاه معشوق و فردیت­ یافتن وی، تغییرات بنیادین در غزل­ های مناظره­ای معاصر ایجاد شده است؛ به­ گونه ­ای­ که غزل های مناظره ­ای معاصر از نظر ساختار، موضوع و محتوا، جنسیت عاشق و معشوق با غزل­ های مناظره ­ای سبک عراقی تفاوت دارند.

کلیدواژه ها:

غزل سبک عراقی ، غزل معاصر ، مناظره ، گفت وگو ، پرسش و پاسخ