تحلیل نسبت تهذیب اجتماعی با انسان اجتماعی؛ نقد کتاب (تهذیب اجتماعی ~ انسان اجتماعی)

پرسش محوری این پژوهش، تحدید نسبت مفهومی مساله «تهذیب اجتماعی» با «انسان اجتماعی» است تا از این رهگذر بتوان به یکی از مهمترین چالشهای امروز جامعه پیرامون چگونگی تعامل انسان در روابط اجتماعی پیچیده و جدید کنونی پرداخت. بدین ترتیب پس از معرفی کلی و چارچوب آراء کتاب «انسان اجتماعی» اثر «دارندرف» و اشاره کوتاهی درباره ابعاد شکلی آن، به مبانی مفهوم انسان اجتماعی نزد وی می­پردازد. در این فراز، نشان خواهد داد که امکان فراتر رفتن از آنچه او به عنوان «واحد تحلیل مساله» اندیشیده و ارائه تلقی اجتماعی دقیق­تری نیز، وجود دارد. اگرچه نزد «دارندرف»، دو مفهوم نقش اجتماعی و وضعیت اجتماعی، تشکیل دهنده انسان اجتماعی­اند و از این طریق، دو واقعیت فرد و جامعه به یکدیگر مرتبط می­شوند، اما از آنجا که موضوع ذهن وی، مساله «تهذیب اجتماعی» نبوده است، تا بدینجا پیش نیامده که چگونه می­توان مفهوم انسان اجتماعی را با تهذیب اجتماعی پیوند زد؟ «دارندرف» در تحلیل خود، برای دو مفهوم فرد و جامعه، هویت مستقلی در نظر می گیرد و انسان اجتماعی نزد وی، فرد انسانی است که دارای نقش های اجتماعی گوناگونی است. از این رو انسان اجتماعی وی را باید «انسان در اجتماع» نامید، اما در تحلیلی دیگر، فرد مستقل از جامعه قابل تصور نیست بلکه هویت حقیقی افراد، در جامعه و روابط اجتماعی شکل می گیرد. مقاله در ادامه از سه ویژگی مفهوم تهذیب اجتماعی یاد کرده و به پرسش جبر سازمانی می­پردازد و در پایان، به ضرورت های پژوهشی در این­باره و به­خصوص مساله نقشه جامع اخلاقی، تاکید ورزیده است.

کلیدواژه ها:

تهذیب اجتماعی ، انسان اجتماعی ، نقد ، تمدن ، نقشه اخلاقی ، انسان شناسی ، فلسفه علوم اجتماعی