تاملی بر بازشناسی جایگاه دانشگاه فنی و حرفه ای در نظام آموزش های عالی مهارتی در ایران

آموزش­های عالی فنی و حرفه­ای ازجمله ابزارهای توسعه صنعتی و به تبع آن توانمندسازی اقتصادی است. این نوع آموزش­ها با توجه به ماهیت منعطف منتج از ساختارهای اجتماعی اقتصادی، تاثیر ویژه­ای در ظرفیت­سازی برای ایجاد اشتغال و کارآفرینی در بازار کار دارد. لکن تبلور ظرفیت فوق در چرخه اقتصادی کشور ما به دلایل مختلف ازجمله فقدان مدل توسعه مستقل، تعدد مراکز تصمیم­گیر، عدم توجه وافی به نیازهای واقعی بستر جامعه، تقاضا محور نبودن هم­راستا با بازار هدف و... با افتراق معناداری از مفاهیم مورد انتظار و نیازهای کاربردی، عموما با اقتضائات بخش­های صنعتی، خدماتی و کشاورزی انطباق ندارد. بر این مدار در پژوهش پیش­رو باهدف بازافزایی در شیوه­های مهارت­آموزی دانشگاه فنی و حرفه­ای به­عنوان یکی از عمده­ترین متولیان امر در حوزه آموزش­های عالی مهارتی در کشور و سنجش تجربی سطوح آن به­عنوان رویکردی تحلیلی به واکاوی روابط میان تاثیرات عوامل محیطی بر شاخصه­های فن­آموزی و کارآفرینی آن پرداخته شده است. بر این اساس پرسش اصلی پژوهش عبارت است ­از: با اتکا به کدام رویکردها و سیاست­های راهبردی، زمینه ارتقا و بهره­وری مناسب از ظرفیت مهارتی دانشگاه فنی و حرفه­ای به­عنوان پیشران آموزش­های عالی فنی و تربیت حرفه­ای در کشور هم­سو با نیازهای به­روز جامعه در ارتباط با بازار کار فراهم می­آید؟ در این راستا، روش تحقیق در قدم اول شامل مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای با استفاده از شیوه توصیفی پیمایشی بوده که در بررسی­های میدانی با ابزار پرسشنامه و مصاحبه­های نیمه­ساختار یافته از جامعه آماری ۷۰ نفری از اساتید دانشگاه، صاحبان صنایع و کارآفرینان، کنشگران اجتماعی و دانشجویان دانشگاه تکمیل و مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس یافته­ها، آموزش در دانشگاه مفروض با توجه به ماهیت پیدایش و تاسیس آن، دارای الگوی ترکیبی بوده و فراگیران ضمن یادگیری مفاهیم و اصول تئوریک، آموزش­های عملی و کاربردی را در کارگاه ها و آزمایشگاه­های مربوط گذرانده سپس وارد چرخه کار در بازار می­شوند. نتایج پژوهش نشانگر آن است که با امتزاج راهکارهایی همچون کاربست آموزش دوال در مفهوم کارکردی خود، اصلاح ساختار و سرفصل­های دروس، به­روز نمودن محتوا و هدفمند کردن آموزش­ها بر مبنای نیازهای صنعت و اقتصاد، همگرایی نهادهای تصمیم گیر و کیفیت­بخشی آموزش­های عملی با سرمایه­گذاری در مبادی آن می­توان در اصلاح موارد فوق قدم برداشت.

کلیدواژه ها:

Technical and Vocational University ، Higher Skills Education ، Higher Technical and Vocational Education ، Employment ، دانشگاه فنی و حرفه ای ، آموزش های عالی مهارتی ، آموزش های عالی فنی و حرفه ای ، اشتغال