طراحی الگوی کارآفرینی اجتماعی با رویکرد توسعه اکوسیستم کارآفرینی جامعه روستایی ایران

امروزه چالش های راهبردی متعددی همچون :فقر، بیکاری پنهان، تخریب محیط زیست، تداوم نابرابری در توزیع فرصت ها و منابع میاننواحی شهری و روستایی ( ۲۰۱۱, Karimi: ۲۰۱۴,Rezvani) که زمینه نارضایتی جامعه روستایی را فراهم آورده است، این چالش ها همگی ریشه در فقدان تنوع اقتصادی و نبود نگاه کارآفرینانه دارند؛ افزون بر این موارد، کاهش ارزش کشاورزی به عنوان یک حرفه، درآمدپائین کشاورزان و اضافه شدن جمعیت روستایی به جمعیت شهری، نیز این مشکلات را دو چندان نموده است (Petridou and Glaveli, ۲۰۰۸).مجموع این مسائل باعث گردیده است تا در دهه های اخیر رویکرد کارآفرینی به عنوان راهبردی مناسب برای توسعه بخش کشاورزیو روستایی تلقی شود و نقش کشاورزان به عنوان مهمترین ایفاکنندگان نقش در اقتصاد کشورهای درحال توسعه وتوسعه یافته (۲۰۱۳, Poza and Dougherty) جهت گذر از چالش های مربوط در جوامع کشاورزی و رسیدن به پایداری، سودآوری و بهره وری مطرح گردد : ((۱۹۹۶, Nainggolan, ۲۰۰۳), (Damianos and Sluras) دستاوردهای توسعه کارآفرینی روستایی از قبیل :توسعه زنجیره کشاورزی، تنوع بخشی به اقتصاد کشاورزی و روستایی، توسعه نوآوری و فناوری در بخش کشاورزی و روستایی،ارتقاء بهره وری، بهره برداری از مزیت های نسبی رقابتی و تجاری، اشتغا ل زایی مولد، تحول در مناسبات تولید همپای سایر تحولاتنهادی، ارزش افزوده، کیفیت و محصولات و فرآورده های جدید، گسترش بازار محصولات کشاورزی، تشکیل و جذب سرمایه در بخشکشاورزی (Sharifzadeh et al, ۲۰۰۹) موجب گردیده تا پیامدهای مورد انتظارا ز کارآفرینی کشاورزی، هم راستای آرمانها و اهداف توسعه پایدار کشاورزی قرار گیرند و کارآفرینی به عنوان یک مقوله مهم در کانون توجه اندیشمندان حوزه برنامه ریزی و توسعهروستایی قرار گیرد .به طوری که پژوهشگران و محققان متعددی اعم از داخلی و خارجی هر یک به نوعی از زوایای مختلف به بررسی وتبیین این مهم پرداخته اند. کارآفرینی در بخش روستایی میتواند نظمی نو برای کار در مناطق روستایی ایجاد کند که از چندین جنبهاهمیت دارد: اول آنکه معقولانه است، یعنی افراد و گروه های کاری در محیط روستا توانایی کنترل بیشتری بر کار خود خواهند داشت و برایاستفاده از آن در جهت رفع نیازهای خود، از جمله نیاز به رشد و توسعه سالم فرصتهای بیشتری به دست خواهند آورد . دوم آنکه انسانیتراست، یعنی کار افراد و گروهها نه تنها در زمینه اموری که با اهداف آنان بیگانه است، مورد استفاده قرار نمیگیرد، بلکه موجب استثمار و زیاندیگران نیز نخواهد شد؛ سوم آنکه، یا محیط زیست سازگارتر است، با این ترتیب کار با محیط طبیعی و زیست انسانی هماهنگ خواهد بود وطبیعت را تخریب نخواهد کرد. مطابق ارزیابی های انجام گرفته، پایین بودن میزان آشنایی روستاییان با زمینه های اولیه کارآفرینی با شرایطخاص محیط های روستایی از جمله انزوای جغرافیایی، محرومیت، محدودیت فرصت ها و امکانات و خدمات اولیه و ضروری زیربنایی و ارتباطیمرتبط است. بنابراین آماده سازی محیط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نواحی روستایی از جمله تامین و افزایش دسترسی روستاییان بهامکانات و خدمات مختلف مانند امکانات رسانهای و ارتباطی جدید میتواند در بروز کارآفرینی بسیار مهم باشد (رضوانی و نجارزاده، ۱۳۸۷).در این میان عبارت کارآفرینی اجتماعی در سازمان های در حال توسعه ای رواج پیدا می کند که هدف شان تامین نیازهای اساسیانسانها است به طوری که تامین این نیازها از طریق سازمانهای تجاری و بخش خصوصی امکان پذیر نیست (سیلوس و همکاران،۲۰۰۶). دیوید پرنسکی (۲۰۰۵) کارآفرینی اجتماعی را فرایندی تلقی می کند که سازمان ها با آن برنامه های جدیدی برای حل مسایلاجتماعی طراحی و ارایه می کنند. در این تعریف باید به ترکیب شاخص های پاسخ گویی، نوآوری و تغییر توجه شود. کارآفریناناجتماعی نقش عامل تغییر را در بخش اجتماعی بازی می کنند، این نقش از طریق ماموریت برای ایجاد و حفظ ارز ش های اجتماعی (نهصرفا ارزش اقتصادی)، شناسایی و جست وجوی مستمر فرصت های جدید برای حفظ این ماموریت، درگیر شدن با فرایندهای مستمرنوآوری، انعطاف پذیری و یادگیری، اقدام به کار بدون محدود شدن به منابعی که در دسترس قرار دارد و پاسخ گویی در برابر اقدام هایانجام شده و نتایج به دست آمده (دییز و همکاران، ۲۰۰۲ و دیویس، ۲۰۰۲) محقق می شود.۳

کلیدواژه ها:

طراحی الگوی ، کارآفرینی اجتماعی ، رویکرد توسعه اکوسیستم ، کارآفرینی جامعه روستایی ایران