فرایندهای تدوین مقالات

چه کاری می تواند مقام و منزلت استاد روان شاد، زنده دل دکتر کاتوزیان را نشان دهد؟ جایگاه استادی را که در همه دوران پر ارج زندگانی خود به دانش پرداخته است را چگونه باید نمایان ساخت که در خور باشد؟ او را که شاگرد استادان بزرگ و در یک کلام، استاد استادان بوده و است را چه گونه باید شناساند؟ سیمای کسی که به جای ثروت اندوزی و جاه طلبی، پژوهش و آموزش، نگارش کتب اثرگذار و مقاله­های ژرف را ترجیح داده و شاگرد و استادپروی را پیشه کرده بود، در نظر دیگران و بویژه کسانی که او را ندیده­اند و تنها آثار وی را خوانده­اند، چگونه باید نمایان شود؟ آیندگان تاثیرگذاری استاد دکتر کاتوزیان را در چه می­بینند؟ و چندین و چند پرسش دیگر که نگارنده همواره به دنبال یافتن پاسخی برای آنها بوده است؛ پاسخی که ذهن جستجوگر پژوهشگران و دانشجویان را قانع کند. به باور نگارنده، تنها راه پاسخ گفتن به این پرسشها، تلاش و کوشش در راه و مسیر استاد است؛ دانش و اولویت دادن به آن در همه کارها و امور. این گونه بود که برای بزرگداشت هشتمین سالگرد رحلت استاد، تصمیم گرفته شد تا مجموعه­ای از مقالات برای پاس داشت مقام استاد تهیه و تدوین شود. هدف این نبود که الزاما از کسانی که پیش از این بخت اهدای مقاله به استاد را چه در زمان حیات و چه پس از رحلت ایشان، به واسطه ارادت و یا شاگردی مستقیم داشته اند، برای این کار دعوت شود بلکه این بار کوشش شد، از کسانی که خود را شاگرد استاد فقید می­دانند خواسته شود مقاله­ای تهیه و پیش کش کنند. همچنین این بار، مقصود دیگری هم در میان بود؛ پرداختن به رویه قضایی و نقد آن با همان روش و شیوه­ای که استاد در کتاب «توجیه و نقد رویه قضایی» به کار برده­اند. هم نقد رویه قضایی و هم توجیه آن. کوشش شد اندیشه استاد کاتوزیان هم در نقد و توجیه رویه قضایی و هم در کار علمی توسط کسانی که ای بسا توفیق درک مستقیم محضر ایشان را نداشته اند ولی خود را شاگرد استاد می دانند، ادامه یابد تا بار دیگر نشان داده شود که استاد کاتوزیان در دانش حقوق ایران و در میان حقوق دانان، زنده و جاوید است و همواره چون دماوند بلندترین چکاد حقوق ایران خواهد ماند. برای رسیدن به این اهداف، کار انتخاب رایها و توزیع آن میان پژوهشگران به سرعت انجام شد و این از نظر نگارنده، نشان دهنده ارج و جایگاه استاد کاتوزیان و نفوذ معنوی آن در دل دوستداران وی است. رایهایی که در این مجموعه برای توجیه و نقد برگزیده شده، عمدتا به انتخاب نگارنده این مقدمه گزینش شده و اگر خوانندگان محترم می­بینند که شمار رایها در حوزه حقوق آیین دادرسی یا حقوق آیینیک رایها بیشتر است، علت همان نگاه نگارنده بوده است. در یک تقسیم بندی کلی محتوای رایهای این مجموعه اهدایی را می­شود به دو دسته بخش کرد: حقوق آیین­ دادرسی و حقوق آیینیک حقوق آیین دادرسی و چاره­های قضایی برای اجرای حقوق ماهوی دسته اول خود به چند بخش دیگر تقسیم شده است: حقوق آیین دادرسی: (صلاحیت؛ انواع دعاوی؛ انتقال دعوا) - حقوق آیین دادرسی: (حقوق اساسی؛ امر قضاوت شده؛ طرق شکایت) - حقوق آیینهای دادرسی: (داوری- حقوق آیینهای دادرسی: دادسرا). همچنین دسته دوم نیز به چندین بخش قابل تقسیم است: حقوق مدنی (مسولیت مدنی؛ عقود و قراردادها) - حقوق خانواده (حقوق اثبات؛ حقوق بین الملل خصوصی؛ آیین دادرسی دعاوی خانواده؛ حقوق فرزند و پدر و مادر)- حقوق بازرگانی (علامت تجاری؛ حقوق شرکتها)- حقوق اجتماعی (حق بیمه در حقوق کار؛ مسولیت شهرداری). در همه این نوشته­ها تلاش شده، هدف استاد در توجیه و نقد رویه قضایی که حل پرسشها و رفع چالشهای حقوقی و قضایی است، مبنای کار باشد به گونه­ای که خوانندگان با مطالعه رایهای نقد و بررسی شده در این نوشته، هم با برخی از کاستیهای موجود در نظام قضایی ایران آشنا شوند و هم راهکارهای جبران آنها را بشناسند. رویه قضایی به عنوان جایی که به پرسشهای مردم در قالب دعاوی آنان پاسخ داده می­شود، جولانگاه بزرگی است برای تولید پرسشهای نو در هر نظام حقوقی. این پرسشها، به پاسخهای نو نیز نیاز دارند که بخشی از آن به سبب کم محدودیتهای طبیعی کار قضایی، باید با توجیه و نقد رویه قضایی از نگاه دکترین حقوقی تامین شود. به باور نگارنده اگر حقوق دانان با تاسی از اندیشه استاد دکتر کاتوزیان تلاش کنند خون حقوق زنده را در رگ­های پیکر حقوق ایران جاری کنند و با پاسخ دادن به پرسشهای نظام­ قضایی موجب تداوم حرکت و پویایی در علم حقوق ­شوند، در راه استاد کاتوزیان قدم گذاشته اند. نگارنده پژوهشگران را به مطالعه مقالات اهدا شده به استاد در این مجموعه دعوت می کند و از همه همکارانی که در نگارش مقالات دعوت این جانب را پذیرفتند صمیمانه تشکر می کند. همچنین بر نویسنده واجب است تا از هیات تحریریه و سردبیر دو فصلنامه نقد و تحلیل آراء قضایی کمال سپاس و قدردانی را داشته باشد که کار پذیرش مقالات و داوری آنها را به سرعت انجام دادند و با این نگاه و کار، گام بزرگی برای بزرگداشت مقام استاد دکتر کاتوزیان برداشتند.