تاثیر الیسیتورهای فنیل آلانین و سالسیلیک اسید بر تولید متابولیت های ثانویه در ریشه موئین گیاه ماریتیغال تحت شرایط درون شیشه ای

سابقه و هدف: گیاه خار مریم یا ماریتیغال (Silybum marianum L.) عضوی از خانواده کاسنی (Asteraceae) است که معمولا به عنوان علف هرز شناخته می شود، اما وجود سیلیمارین به عنوان یکی از متابولیت های ثانویه اصلی این گیاه اثرات مثبتی بربیماری های کبد، قلب و سرطان دارد. این تحقیق با هدف تولید ریشه موئین در گیاه ماریتیغال به منظور افزایش سیلیمارین در ریشه های تراریخت شده و استفاده از الیسیتورها در راستای تسریع تولید این ماده صورت گرفت.مواد و روش ها: به منظور القای ریشه موئین در گیاه ماریتیغال با استفاده از سالیسیلیک اسید و فنیل آلانین به عنوان الیسیتور در راستای افزایش تولید سیلیمارین بود. تحقیقات به صورت دو آزمایش مجزا در دانشگاه زنجان انجام شد. آزمایش اول در قالب طرح کاملا تصادفی با ۹ تکرار برای ارزیابی تولید ریشه مویین با استفاده از سه سویه باکتری آگروباکتریوم رایزوژنز شامل A۷ ، R۱۰۰۰و ATCC صورت گرفت. صفات مورفولوژیکی شامل تعداد ریشه و طول ریشه اندازه گیری شد. آزمایش دوم نیز به صورت طرح کاملا تصادفی بر روی تیمار اسید سالیسیلیک در سه سطح (۰، ۵۰ و ۱۰۰ میکرو مولار) و فنیل آلانین در سه سطح (۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میکرومولار) در سه تکرار، به منظور بررسی اثرات این تیمارها بر روی ریشه های موئین بدون تلقیح باکتری و حاصل از باکتری های ATCC و A۷ و R۱۰۰۰ به منظور اندازه گیری صفات میزان فنل کل، فلاونوئید، آنتی اکسیدان و میزان سیلیمارین انجام شد.یافته ها: بیشترین طول و تعداد ریشه های موئین نسبت به شاهد توسط سویهATCC نسبت به سویه های دیگر بود. همچنین نتایج نشان داد که تمامی صفات فیزیولوژی و بیوشیمیایی اندازه گرفته در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. میزان فنل کل ریشه های موئین در تیمار فنیل آلانین ۲۰۰ میکرومولار به همراه باکتری ATCC بیشترین میزان فنل کل را نشان داد. میزان سیلیمارین در ریشه های موئین تراریخت شده با باکتری R۱۰۰۰ و ATCC با فنیل آلانین با غلظت های ۲۰۰ میکرومولار بیشترین میزان را نشان داد. نتیجه گیری: از آن جایی که توانایی آگروباکتریوم رایزوژنز در القاء ریشه های موئین در گستره ای از گیاهان میزبان، نسبت به سایر سویه ها سیستم مناسبی را جهت مطالعه تولید متابولیت های ثانویه فراهم آورد. همچنین سهولت به دست آوردن ریشه های مویین و قابلیت سنتز مداوم ترکیبات شیمیایی مختلف را ایجاد نمود. این عوامل سبب برتری آن نسبت به سابر روش ها در راستای افزایش متابولیت های ثانویه در ریشه گردیده است. از طرفی اضافه کردن الیسیتور در کنار حضور باکتری ها به عنوان عامل تراریختگی سبب بهبود در صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی ماریتیغال شد. از جمله میزان متابولیت ثانویه سیلیمارین که در ریشه های موئین تراریخت شده با باکتری R۱۰۰۰ و ATCC همراه با تیمار فنیل آلانین در غلظت ۲۰۰ میکرومولار بیشترین میزان را نشان داد.

کلیدواژه ها:

آگروباکتریوم رایزوژنز ، ریشه ی موئین ، سیلیمارین ، فنیل آلانین