شناسایی تعدادی از لاین های برتر و سازگار کلزا از لحاظ صفات مختلف زراعی و فنولوژیکی در رشت

سابقه و هدف: کشت و توسعه زراعت کلزا به منظور تولید روغن و کنجاله دام و هم چنین به عنوان کشت دوم بعد از برداشت برنج برای جلوگیری از اتلاف بهره وری زمین از اهمیت بالایی برخوردار است، لذا انتخاب و شناسایی ارقام و لاین هایی که ضمن داشتن دوره رسیدگی کوتاه از ویژگی های زراعی مطلوب و عملکرد بالایی نیز برخوردار باشند بر اهمیت آن می افزاید. در این راستا پژوهش حاضر به منظور شناسایی لاین های برتر و سازگار از نظر صفات مختلف زراعی و فنولوژیکی در رشت انجام شد. مواد و روش ها: در پژوهش حاضر، تعداد ۲۰ لاین کلزا به همراه دو رقم صفار و دلگان، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج رشت طی سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ مورد بررسی قرار گرفت. صفات اندازه گیری شده شامل روز تا سبز شدن، روز تا گلدهی، روز تا خورجین دهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، ارتفاع پایین ترین شاخه خورجین دار، تعداد شاخه فرعی، قطر ساقه، طول خورجین، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت بود. از رتبه بندی آروناچالام و تجزیه گرافیکی دو طرفه ژنوتیپ در صفت برای مقایسه ژنوتیپ ها و تعیین برترین ژنوتیپ ها از لحاظ کلیه صفات انجام شد.یافته ها: طبق نتایج تجزیه واریانس لاین های مختلف از لحاظ تمامی صفات اختلاف معنی داری داشتند که بیانگر تنوع لاین ها از نظر این صفات می باشد. از لحاظ دوره رسیدگی، دامنه تغییرات ژنوتیپ ها، سه روز و از ۱۹۵ (در رقم صفار و لاین SRL-۹۸-۲۰ ) تا حدود ۱۹۸ روز (در لاین SRL-۹۸-۱۵) متغیر بود. در مجموع بیشترین مقدار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک (بترتیب ۳۰/۳۷۷۳ و ۳/۱۲۱۴۳ کیلوگرم در هکتار) و بیشترین تعداد خورجین در بوته (۱/۲۰۹ عدد) در لاین SRL-۹۸-۱۷ مشاهده شد و باتوجه به اینکه این لاین دوره رسیدگی کوتاهی (۶۷/۱۹۶ روز) نیز داشت می توان به عنوان برترین لاین معرفی کرد. همه لاین ها از لحاظ عملکرد و سایر صفات زراعی و مورفولوژیکی، نسبت به رقم شاهد صفار (با عملکرد ۶۷/۱۶۲۱ کیلوگرم در هکتار)، جایگاه برتری کسب کردند. رقم دلگان نیز از لحاظ عملکرد (۳۰/۲۹۰۳ کیلوگرم در هکتار) برتر از رقم صفار بود. نتیجه گیری کلی: بر اساس نتایج رتبه بندی آروناچالام، و نمودار دو طرفه ژنوتیپ در صفت لاین های SRL-۹۸-۱۷، SRL-۹۸-۱۴، SRL-۹۸-۹، SRL-۹۸-۱، SRL-۹۸-۱۵ و SRL-۹۸-۱۲ بترتیب بالاترین رتبه ها را به خود اختصاص دادند و توانستند از لحاظ کلیه صفات فنولوژیکی، موفولوژیکی و صفات مرتبط با عملکرد برترین جایگاه را به خود اختصاص دهند و بنابراین بر اساس نتایج پژوهش حاضر می توان این لاین ها را به عنوان لاین های سازگار در شرایط آب و هوای معتدل و مرطوب شمال ایران معرفی کرد.

کلیدواژه ها:

رتبه بندی آروناچالام ، سازگاری ، کشت دوم ، نمودار دوطرفه ژنوتیپ در صفت