اثر سامانه های بندالی بر خشکسالی های ایران (مطالعه موردی: آذر و دی ۱۳۹۳)

خشکسالی ها مهم ترین چالش در تامین منابع آب ایران هستند. در این پژوهش به منظور شناخت مکانیسم همدید رخداد خشکسالی های اقلیمی ایران  از داده های روزانه و ماهانه بارش ایستگاه های هواشناسی مراکز استان ها (نمونه) و داده های واکاویی شده NCAR دوره زمانی ۲۰۱۵-۱۹۶۰ استفاده گردید. در ابتدا با روش تفاضل از میانگین و نسبت ها دوره های خشک ایستگاه ها شناسایی شدند. همچنین برای تعیین سامانه های بندالی از نمایه تیبالدی- مولتنی و برای شناسایی سامانه های بندالی، فیلترهای سه‎ گانه کمی، حدی و تداوم استفاده شد. کاهش بارش یا عدم ریزش آن در دوره های زمانی ۲۰ روزه و بیشتر فصل سرد منجر به ایجاد خشکسالی های شدید و بسیار شدید در ایران می شود. بررسی همدید در نمونه مطالعاتی نشان داد منطقه اقیانوس اطلس- اروپا (به عنوان منطقه ی موثر بر عملگرهای همدید موثر بر بارش ایران ) و اقیانوس آرام بیشترین فراوانی سامانه بندالی را دارند. با استقرار سامانه های بندالی در فصل سرد سال ضخامت جو (۵۰۰-۱۰۰۰ هکتوپاسکال) ۱۰ تا ۳۰ ژئوپتانسیل متر افزایش یافته  و  بادهای شرقی بجای بادهای غربی بر جو ایران استیلا دارند. این تغییر جهت بادهای منجر به عدم ورود سامانه های مانند امواج کوتاه، رودباد قطبی و جبهه قطبی به محدوده همدید ایران است. بنابراین با شکل گیری سامانه های بندالی و شرایط همدید ناشی از آنها خشکسالی در سال آبی پیش رو قطعی شده و می توان با تمهیدات لازم مبتنی بر مدیریت ریسک و آینده نگری از خسارات ناشی از خشکسالی  کاست.

کلیدواژه ها:

پدیده بندالی ، نمایه تیبالدی و مولتنی ، خشکسالی ، نمایه وزش مداری ، ایران