ارزیابی ظرفیت یادگیری اجتماعی در نهاد آب در حوضه آبریز طشک – بختگان

هدف مقاله حاضر ارزیابی ساختار نهاد آب در حوضه آبریز طشک-بختگان (در دو بخش نهاد رسمی و غیر رسمی) از منظر چارچوب یادگیری اجتماعی است. برای ارزیابی نهاد غیررسمی، خشک سالی ۱۳۸۶-۱۳۸۷ به عنوان تغییر فیزیکی وارده به سیستم در نظر گرفته شد و واکنش نهاد آب در بخش غیررسمی نسبت به این تغییر مورد ارزیابی قرار گرفت. در بخش نهاد رسمی بررسی شد که چطور مجموعه قوانین مربوط به آب در مقیاس محلی، سیستم منابع آب را تحت تاثیر قرار داده است و این ساختار متکی به نهاد رسمی در سطح ملی بوده و ظرفیت یادگیری پایینی دارد. در بخش نهاد غیررسمی، به طورکلی در بالادست این حوضه به دلیل اینکه هنوز منابع آب به نسبت کافی وجود دارد لذا مولفه های فرآیند یادگیری اجتماعی در سطوح پایینی ارزیابی شدند. اما در پایین دست به علت شدت تغییر وارده به سیستم منابع آب، این مولفه ها در سطح مطلوب تری ارزیابی شدند. همچنین ارزیابی مولفه های خروجی یادگیری اجتماعی نشان داد محدوده های پایین دست از ظرفیت یادگیری اجتماعی بالاتر (حلقه ی دوگانه و سه گانه یادگیری) نسبت به محدوده های بالادست برخوردارند و گرایش این اقدامات در پایین دست به سمت حفاظت بهتر منابع آب سوق پیدا کرده اند و از وسعت فردی فراتر رفته و به طور مشارکتی و جمعی عمل نموده اند. برای نهاد آب حوضه آبریز طشک – بختگان پیشنهاد می گردد مکانیسم های تاثیرگذار و مستتر در قوانین بخش آب اصلاح شوند، حکمرانی ملی و متمرکز به حکمرانی محلی و ساختارهای مشارکتی و تعاملی انتقال یابد، نهادهای خصوصی و مردمی فعال شوند و درنهایت مولفه های فرآیند یادگیری که در سطح پایینی ارزیابی شدند بهبود یابند.

کلیدواژه ها:

مدیریت منابع آب ، یادگیری اجتماعی ، حلقه های سه گانه یادگیری ، نهاد آب ، حوضه آبریز طشک – بختگان