ارزیابی سطح معنی داری برای پیش بینی دوران خشکسالی و ترسالی فصل پاییز و شش ماهه سرد ایران براساس وضعیت فازهای تابستانه ENSO

پیش بینی قابل اعتماد از وضعیت آتی دوره های خشک و تر، یکی از مبانی اصلی موفقیت در برنامه ریزی منابع آب است. هر چه پیش بینی ها از مبنای علمی و سطح معنی داری بالاتری برخوردار باشند، اعتماد عمومی به آنها بیشتر شده و حجم خسارات کاهش می یابد. تعیین سطح معنی داری پیش بینی ها روش های آماری خاص خود را طلب می نماید که در سال های اخیر مورد توجه محققین قرار گرفته است. با توجه به این که در تحقیقات قبلی پدیده ال نینو نوسانات جنوبی (ENSO)۱ یکی از نمایه های مهم در امر پیش بینی دوران خشک و تر ایران شناخته شده است، در تحقیق حاضر سطح معنی داری برای پیش بینی وقوع این دوران ها براساس وضعیت فازهای ENSO از طریق کاربرد آزمون دقیق فیشر۲ مورد بررسی قرار گرفت. مقدار شاخص SOI۳ در فصل تابستان به عنوان پیشگوکننده و شرایط خشک و تر در فاصله زمانی اکتبر تا دسامبر (پاییز) و همچنین شش ماهه سرد سال (اکتبرتا مارس) به عنوان پیشگوشونده در نظر گرفته شدند. نتایج به دست آمده بیانگر آن بود که با وقوع یک ال نینوی تابستانه و در شرایطی که مقدار SOI کمتر از (۵-) باشد، پیش بینی ترسالی پاییزه در بسیاری از نقاط کشور از سطح معنی داری %۹۵ یا بالاتر برخوردار است. در این شرایط پیش بینی شرایط خشکسالی از نظر آماری ممکن نیست. همچنین نتایج نشان می دهند که در دوران ال نینوی تابستانه، پیش بینی معقول برای مناطق شرقی سواحل دریای خزر وقوع شرایط نرمال (نه ترسالی) می باشد. همچنین در دوران لانینای تابستانه (۵ SOI >) در تعداد زیادی از ایستگاه های مورد مطالعه، شرایط خشکسالی پیش بینی می گردد که در نتیجه عملا پیش بینی ترسالی در سطح کشور منطقی نیست. در حالی که وقوع ال نینوی تابستانه احتمال وقوع ترسالی در شش ماهه سرد سال را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد، وقوع لانینای تابستانه تاثیر معنی داری بر وقوع خشکسالی ۶ ماهه ندارد.

کلیدواژه ها:

ایران ، خشکسالی ، انسو ، ترسالی ، بارش ، آزمون فیشر ، جدول توافقی