بررسی عوامل موثر در طراحی و هنر ساخت و بهره گیری از مولفه هایی همچون رنگ و نور در بناهای مذهبی ( نمونه موردی مساجد ایران در دوره صفویه و قاجار )

سرمنشاء و خاستگاه هنراسلامی مرتبط با جهان بینی اسلام و وحی است و ژرفترین معنای این جهانبینی که محور و اصل بنیادین آن محسوب میشود وحدانیت است . وحدانیت موضوع کثرت در وحدت و وحدت در کثرت را درهنر اسلامی با رنگ و نور و طبیعت رقم می زند. به نظرمی رسد هنرو معماری اسلامی سعی دارد تا احدیت خداوند را لابه لای رنگها، فرمها، انوار واصوات و به تعبیری معنا را درصورت متجلی سازد. اگرعرفان را به معنای شناخت ودریافت شهودی خدا واسماءوصفات او بدانیم ، همه اسماءالهی به طورعام و برخی مانند مصور، خالق ، بدیع ، باری ءوجمیل به طورخاص با هنر، زیبائی وآفرینندگی پیوند دارد. رنگ نمادین ترین تمثیل تجلی کثرت دروحدت است ، زیرا ذات مجرد بیرنگ نورکه خود نماد کامل وحدت است ، با رنگ تجسم می یابد ونوربدون تعین مادی ، با رنگ تعین می یابد وعاملی برای ظهور ومحل رویت آن می شود. رنگ ها درهنر، جنبه کیمیائی داشته وهررنگ ، دارای تمثیلی خاص ورابطه با یکی ازاحوالات درونی انسان است . درهنراسلامی ، نورورنگ نموددیگری پیدا می کند در معماری ایرانی ، فضاسازی از اهمیت ویژهای برخوردار است . به نحوی که این مهم تنها از طریق تلفیق و ترکیب احجام صورتنمی پذیرد، بلکه تمهیداتی اندیشیده می شود که الزاما احتیاج به ترکیب یا انفصال حجمی نباشد و در یک فضاسازی یکسره هم امکان فضاسازی های گوناگون و گاه متضاد ممکن می گردد. و تزیینات در این رابطه به معماری کمک شایانی می کنند. هنگامی که سخن از معماری مساجد به میان می آید، معماران ایرانی با توجه به جایگاه مذهبی و معنوی این بناها در فرهنگ و اعتقادات آنان، تمامی مهارت های هنری خود را برای ایجاد و القای فضای معنوی و روحانی در این بناها بکار می گیرند. استفاده از دو همنشین بی بدلیل نور و رنگ در معماری اسلامی -ایرانی مساجد از جمله این مهارت ها است . دوره صفوی از جمله دوران اعتلای معماری اسلامی در ایران است .