ارزیابی و تحلیل فعالیت انجمنها و تشکیلات اجتماعی کردستان در دوره مشروطه(۱۳۲۴- ۱۳۲۹ق)

انقلاب مشروطه زمینه مناسبی برای ظهور انجمنها و تشکیلات اجتماعی مختلف در سراسر ایران فراهم آورد. مساله اصلی این پژوهش بررسی نخستین تجربه فعالیت تشکیلاتی و گروهی در کردستان در قالب انجنهای مشروطه­خواه و نحوه مواجهه کارگزاران قاجار با آنها در دوره مشروطه(۱۳۲۴- ۱۳۲۹ق) است. پرسش این است که انجمن ایالتی و ولایتی ، بلدیه و دیگر انجمنهای کردستان در چه زمانی و چگونه درست شدند؟ اساسنامه آنها چه بود و چه اقداماتی انجام دادند؟ نحوه تعامل نهادهای حاکمیتی با آنها چگونه بود و چرا و چگونه برچیده شدند؟ یافته­های این پژوهش که بر اساس روش توصیفی تحلیلی نوشته شده است، نشان می دهد که مشروطه­خواهان کرد با الگوبرداری از فعالیت مشروطه­خواهان تهران و آذربایجان انجمنها و تشکیلات مختلفی را در کردستان پدید آوردند و به بسط مشارکت مردم در فعالیت­های سیاسی و اجتماعی کمک کردند.در مقابل، دولتمردان حاکم که همچنان به نظام سنتی حکمرانی تمایل داشتند، با شیوه­ها و ابزارهای مختلف، مانع پیشبرد برنامه­های آنان شدند. با وجود این ، مشروطه­خواهان عقب­نشینی نکردند و کشمکش­های دو طرف تا پایان این دوره همچنان ادامه داشت.

کلیدواژه ها:

مشروطه ، کردستان ، انجمنها ، تشکیلات اجتماعی ، فعالیت ، ممانعت