افغانستان و جایگاه منطقه ای ایران در امنیت و توسعه پایدار کشاورزی و گردشگری آن (استان مرزی فراه و تحصیل دانشجویانش در دانشگاههای خراسان جنوبی)

برنامه ریزی برای رشد بخش کشاورزی به عنوان مهمترین و اصلی ترین بخش اقتصادی افغانستان از اولویتهای بنیادین توسعه پایدار اقتصادی این کشور میباشد. بیش از ۷۵ درصد جمعیت این کشور ساکن روستاها هستند و وابسته به تولیدات و درآمد این بخش می باشند. در گذشته افغانستان یکی از بهترین کشورهایی بود که در آن کشاورزی می شد. ولی سه دهه جنگ و خون ریزی تمام زیرساخت ها و محصولات را تحت تاثیر قرار داد. هر چند به علت وجود دانش و تجربه فراوان در این زمینه، کشور افغانستان پس از جنگ هم برای بهبود وضعیت کشاورزی خود تلاش کرد و در این زمینه تا حدی موفق بود. وقتی از همکاری ایران و افغانستان در حوزه کشاورزی صحبت میشود، شاید نخستین سوالی که بهنظر برسد این باشد که افغانستان میتواند دارای چه ظرفیتهایی در کشاورزی باشد؟ کشوری که کشت موادمخدر در آن اذهان را به اینسو کشانده که کشاورزی موفق در این سرزمین در همین ماده خلاصه میشود. چرا ایران قصد دارد در کشاورزی، افغانستان را مقصد سرمایه گذاری قرار دهد؟ همه اینها از آنرو در ذهن شکل میگیرد که داده هایمان به آنچه رسانه ها به ما خوراک میدهند، خلاصه شده است. زراعت بامیان، پرورش دام در دامنههای هندوکش و انارهای بیدانه اندراب، آجیل و خشکباری که بازار روسیه را درنوردیده همان چیزهایی است که همیشه از دید ما پنهان ماندهاند. از مجموع مساحت افغانستان ۶۵۲) هزار کیلومتر مربع) فقط ۱۲درصد زمین ( ۸ میلیون هکتار ) قابل کشت است و ۴ درصد از این زمین نیز تحت آبیاری است.۴۶ درصد نیز چراگاه و ۳ درصد نیز تحت پوشش مناطق جنگلی قرار دارد. از نظر جغرافیایی در حدود ۷۵ درصد از زمینهای قابل کشت افغانستان در سه حوزه زراعتی از هشت حوزه زراعتی این کشور قرار دارد که این سه حوزه در شمال، شمال شرق و جنوب است. بخش کشاورزی محور رشد و توسعه اقتصادی افغانستان و بخش راهبردی در تامین غذا و معیشت جمعیت رو به رشد آن است. توجه به مزیتهای نسبی و رقابتی منطقه ای محصولات این بخش بسیار مهم می باشد. بخش کشاورزی با سهم ۲۰ درصدی از تولید ناخالص داخلی و سهم ۴۵ درصدی از اشتغال، مهمترین بخش اقتصادی افغانستان برای کاهش سطح فقر و بیکاری و بهبود امنیت غذایی در این کشور است. بر همین مبنا، انتظار میرود رشد بخش کشاورزی بر دیگر بخشهای اقتصادی نیز اثرگذار باشد. در هم تنیدگی اقتصادی ایران و افغانستان، ناشی از اشتراکات فرهنگی، تاریخی و تمدنی میان دو کشور است. از دیرباز روابط خوبی میان ایران و افغانستان برقرار بوده و در حال حاضر روابط نیکی میان دو کشور حکمفرما است. همچنین، اراده، مذهب و فرهنگ مشترک مسائلی است که موجب نزدیکی طرفین به یکدیگر و تلاش برای توسعه روابط تجاری فی مابین در آینده می شود. لذا موانع و محدودیت بسیار اندک و فرصتها برای گسترش مناسبات دوجانبه فراوان است. بر همین اساس، دو کشور باید از این ظرفیتها در جهت دستیابی به منافع مشترک استفاده کرده و بتوانند روز به روز همکاری های اقتصادی را افزایش دهند. افغانستان می تواند از طریق تعامل با ایران که دارای فناوری های نوین و دانش فنی بوده و از تجربه خوبی در عرصه کشاورزی برخوردار است، به توسعه پایدار در این حوزه دست یابد. همکاری های ایران و افغانستان در حوزه زراعت و کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا با توجه به اینکه متخصصین ایرانی تخصص و تجربه بیشتری در این زمینه دارند، افغانستان می تواند نفع زیادی از این همکاری ببرد ضمن اینکه ایران نیز می تواند از زمینهای کشاورزی افغانستان که اقلیم مساعدی برای کشاورزی است از طریق کشت فراسرزمینی بهره مند شود. ایران با توجه به رویکرد علم محور و دانش محور خود، تحقیقاتی را در حوزه کشاورزی انجام داده که استفاده از آن برای افغانستان مفید و موثر است. بر همین اساس، در صورتی که جامعه تجاری دو کشور با یکدیگر تفاهم داشته و راه های تجارت محصولات کشاورزی را به ویژه در مقاطعی که هر کدام از کشورها با کمبود محصول یا فرآورده خاصی مواجه است، جستجو کنند و تجارت انجام شود، مردم دو کشور هم از این ناحیه سود خواهند برد. در این راستا، تلاش این است که کشاورزی افغانستان از طریق مکانیزم های مدرن رونق گیرد و همکاری های ایران و افغانستان در جهت حفظ منافع طرفین تداوم و افزایش یابد. خروج شتاب زده و نسنجیده نیروهای آمریکایی از افغانستان را شکستی برای اعتبار آمریکا ارزیابی می شود. این امر روابط قدرت در جهان را تغییر داده و مشکلات جدیدی را برای روسیه و چین ایجاد کرده است. فروپاشی تکان دهنده دولت تحت حمایت آمریکا در افغانستان، محدودیت های قدرت سخت واشنگتن را نشان داد. کشورهای ایران و افغانستان دارای زمینه های بسیار مشترک تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی نژادی بویژه در مناطق مرزی شرق کشور می باشند. در افغانستان پسا آمریکا با انجام مطالعات کافی می توان تعاملات بهتری بویژه در ابعاد اقتصادی با این کشور ایجاد نمود. بر اساس نظریه تحلیل گران بین المللی هیچ کشور در جهان همانند جمهوری اسلامی ایران پیرامون و در مرزهای خود تهدیدات ندارد. روش تحقیق در این پژوهش از مطالعات کتابخانه ای و روش میدانی تحقیق علمی، اطلاعات و عکس های میدانی مورد استفاده قرار گرفته است. در این راستا، نویسنده در این مقاله به معرفی، بیان و بررسی ابعاد مختلف افغانستان و جایگاه منطقه ای ایران در امنیت و توسعه پایدار کشاورزی و گردشگری آن با تاکید بر استان مرزی فراه و تحصیل دانشجویانش در رشته های کشاورزی و... در دانشگاههای استان خراسان جنوبی و ایران و ارائه پیشنهادات و راهکارهایی در این زمینه ها می پردازد.

کلیدواژه ها:

افغانستان ، کشاورزی ، گردشگری ، امنیت ، توسعه پایدار ، پسا آمریکا ، دانشجویان ، دانشگاه ، جایگاه منطقه ای ایران.