آلوئه ورا و کاشت گلخانه ای در استانهای خراسان جنوبی و رضوی : اهمیت اقتصادی ، اشتغال و درآمدزایی و راهکارهای توسعه ، ترویج ، فرآوری و بازاریابی در زنجیره علمی و صنعتی این گیاه دارویی

گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندامهای آن ها حاوی ماده موثره است ، این ماده کمتر از یک درصد وزن خشک گیاه را تشکیل می دهد و خواص دارویی موثر بر موجودات زنده دارد. برخی گیاهان مثل آلوئه ورا در طول سال برداشت می شود و نوعی اشتغال زایی پایدار است . آلوئه ورا یا صبر زرد، یکی از گیاهان دارویی است که علاوه بر کاربرد در صنایع آرایشی و بهداشتی ، در صنایع غذایی نیز کاربرد فراوان دارد. فرآوردههایی همچون نوشیدنی آلوئه ورا و کمپوت را در حوزه صنایع غذایی و فرآوردههایی همچون ژل، پودر، کرم و لوسیون را در حوزه صنایع آرایشی و بهداشتی می توان تولید کرد. بنابراین فعالیت در حوزه تولید فرآوردههای نام برده شده از جمله کسب و کارهایی است که علاوه بر توسعه کاشت آلوئه ورا، ارزش افزوده بسیار خوبی را نیز برای افراد شاغل در این بخش ایجاد خواهد کرد. برای مثال کارخانه جهت فرآوری آلوئه ورا به منظور تولید نوشابه آلوئه ورا در گناباد احداث شده است ولی با این وجود باز هم ظرفیت تولید سایر فرآوردههای آلوئه ورا وجود دارد. همین طور در استان بوشهر واحدهای فرآوری شامل تولید ژل در دشتستان و یک واحد تولید نوشیدنی آلوئه ورا در کنگان با ظرفیت ۶ هزار تن تولید و ۱۰ هزار تن جذب ماده خام هستند که توان جذب و فرآوری این گیاه را در استان بوشهر را دارند. بازار ایران شاهد انواع و اقسام محصولات فرآوری شده گیاه دارویی آلوئه ورا یا همان »صبر زرد« به زبان بومی خودمان از کرمهای مرطوبکننده و لوازم بهداشتی گرفته تا نوشیدنی و کمپوت آلوئه ورا... می باشد. آلوئه ورا گیاهی چند ساله است . حداقل از زمان کاشت این گیاه تا شش سال می توانید از آن بهرهبرداری کنید و پس از آن بوته مادر حذف و اجازه داده می شود تا یکی از پاجوشها جایگزین بوته مادر شود. با وجود ظرفیت های غنی در تولید گیاه آلوئه ورا متاسفانه به دلیل نبودصنایع تبدیلی مناسب در این بخش محروم مانده است و بخش زیادی از تولیدات این گیاه در کشور به صورت خام فروشی به بازار عرضه می شود. این نقیصه موجب شده حاصل دسترنج کشاورزان و فعالان این بخش به صورت خام به دیگر مناطق صادر و با بسته بندی و به نام آن ها به بازار مصرف عرضه شود. گیاه آلوئه ورا سازگار با کم آبی است و کمترین میزان مصرف آب را در محصولات گلخانه ای دارد با وجود این بازدهی مناسبی دارد و سالانه حدود ۱۰۰ تن محصول تولید می شود. راه اندازی مزارع نمونه و کاشت مواد اولیه مورد نیاز و دستیابی به بازارهای بیشتر وجود یک حلقه گمشده در چرخه تولید نمایان شد و آن بهرهمندی از یک واحد مکانیزه تولید، فرآوری و بسته بندی آلوئه ورا می باشد. کشت گیاه آلوئه ورا در ردیف محصولات اصلی گلخانه ای است که متقاضیان احداث گلخانه و فعالان این بخش قبل از احداث باید به بازار فروش خرد توجه کافی داشته باشند. با توجه به چاپ مقاله انگلیسی نویسنده در گیاه دارویی آلوئه ورا در ژورنال دانشگاه ترکیه در سال ۲۰۲۲ و کتاب انگلیسی نویسنده گیاه دارویی آلوئه ورا توسط انتشارات بین المللی و دانشگاهی کشور آلمان و در اروپا و موجود بر روی اینترنت با مشخصات ذیل در قسمت مراجع و پیوست مقاله ، باعث شد نویسنده به ارائه این ایده بپردازد. هدف از این پژوهش ایجاد زنجیره علمی و صنعتی گیاه دارویی آلوئه ورا به عنوان راهکاری مناسب برای ایجاد اشتغال و درآمدزایی در بخش کشاورزی استان های خراسان جنوبی و رضوی و بیان اهمیت اقتصادی و راهکارهای توسعه ، ترویج ، فرآوری و بازاریابی آن می باشد.

کلیدواژه ها:

آلوئه ورا ، گیاه دارویی ، گلخانه ، اشتغال ، اهمیت اقتصادی ، توسعه ، ترویج ، فرآوری ، بازاریابی ، خراسان جنوبی و رضوی .