(بررسی آلودگی خوراک دام به انواع کپک ها و آفلاتوکسین در گاوداری های شیری استان البرز)

افلاتوکسین ها، سموم قارچی بسیار جهش زا، سمی و سرطانزا هستند که توسط انواع قارچ ها تولید می شوند. بسته به نژاد دام، سن دام، میزان آفلاتوکسین ، جنسیت دام و شرایط محیطی ، مصرف آفلاتوکسین میتواند تاثیرات سوء تا حتی افزایش نازایی ، سقط جنین و اثرات سرطانزایی برای دام داشته باشد همچنین سم آفلاتوکسین می تواند از طریق شیر دام ها با نوع آفلاتوکسین M۱ به انسان منتقل گردد و باعث موتاسیون در سلول های کبدی شده و بروز سرطان را افزایش دهد. لذا نظر به مخاطرات جدی این توکسین برای سلامت انسان و دام و ضرر و زیان های مالی ناشی از آن ضروریست نسبت به پایش و کنترل آن اقدام گردد . خوراک گاوداری ها مستعد رشد و تکثیر قارچ ها می باشند و میتوانند به عنوان منبع آلودگی در چرخه غذایی نقش ایفا کنند لذا در این پژوهش به بررسی آلودگی خوراک دام به انواع کپک ها و آفلاتوکسین در گاوداری های شیری سراسر استان البرز پرداختیم و به صورت تصادفی از ۵۲ نمونه خوراک گاوداری ها در فروردین ماه ۱۴۰۰ نمونه برداری کردیم ، با توجه به تعداد دام موجود در دامداری گاوداری ها را به دو دسته مساوی ۲۶ عددی گاوداری های بزرگ (بیش از ۱۰۰ راس) و کوچک ( کمتر از ۱۰۰ راس ) تقسیم کردیم . با استفاده از تست الایزا توتال آفلاتوکسین خوراک در گاوداری های کوچک به صورت میانگین pbb ۵,۴ و میزان آفلاتوکسین خوراک در گاوداری های بزرگ به صورت میانگین pbb۷,۸ بوده است . در ۶۰ درصد نمونه ها میزان آفلاتوکسین بیشتر از استاندارد FAO(۵ppb) بود، میزان غیر استاندارد در گاوداری های بزرگ ۱۰۰ درصد و در گاوداری های کوچک ۲۴ درصد بود ..قارچ های شناسایی شده در خوراک گاوداری های کوچک و بزرگ ۶ مورد بودند و قارچهای آسپرژیلوس، موکورلا، پنی سیلیوم، تریکوتیشیوم، فوزاریوم و آلترناریا مشاهده شدهاند. میزان قارچهای آسپرژیلوس در گاوداری کوچک ، ۲,۶۹ درصد پنی سیلیوم ۷,۳۰ درصد تریکوتیشیوم ۸,۳ درصد و فوزاریوم ۵۳,۱۱ درصد و میزان الترناریا ۶۹,۷ درصد می باشد. میزان قارچهای آسپرژیلوس در گاوداری بزرگ، ۷۶,۸۰ درصد پنی سیلیوم ۳۰,۴۲درصد تریکوتیشیوم ۱۹.۲۳ درصد و فوزاریوم ۲۳,۱۹درصد و میزان الترناریا ۷,۲۳ درصد می باشد. آمارها حاکی از آن است که قارچ های جدا شده در گاوداری های بزرگ میزان بیشتری دارند که میتوان این مسئله را به حجم بیشتر جیره انباشته شده در گاوداریهای بزرگ و میزان بیشتر خوراک ذخیره شده در این گاوداری ها نسبت داد که این مسئله سبب میشود به دلیل انباشتگی بیشتر خوراک شرایط بهتری برای رشد قارچ های توکسین زا و تولید توکسین قارچی در خوراک فراهم گردد.

کلیدواژه ها:

کپک ، آفلاتوکسین ، قارچ ، گاوداری کوچک ، گاوداری بزرگ ، آسپرژیلوس ، الایزا ، موکورلا ، پنی سیلیوم ، تریکوتشیوم ، فوزاریوم ، آلترناریا