شناسایی عوامل کلیدی موثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی: شهر تهران)

چالش های زندگی نوین شهری نظیر؛ رقابت بین شهرها و نواحی شهری، پایداری شهری، نیاز به استفاده از فرصت­ها و دوری از تهدیدها در تحولات اجتماعی و فرهنگی، تغییرات جمعیتی انبوه و مشکلات محیطی و اجتماعی موجب روی آوردن به رویکرد آینده­پژوهی در برنامه­ریزی شهری و بهره­گیری از ابزارهای گوناگون برای ساختن آینده مطلوب شده است. هدف اصلی پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه شهری با رویکرد آینده­نگاری است. با استفاده از مطالعات موجود در زمینه توسعه شهری، شش شاخص انتخاب و طبقه بندی شد. جامعه آماری پژوهش، شهر تهران و نمونه آماری آن ۳۰ نفر از کارشناسان و متخصصان امر برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای می باشند. با مطالعه منابع کتابخانه ای، تمام عوامل موثر بر توسعه شهرتهران مورد بررسی و پس از تهیه لیستی از این عوامل، در جلسات مصاحبه با صاحب نظران، یافته های پژوهش تکمیل و مبتنی بر آنها پرسشنامه تدوین شده و فرآیند نظرسنجی آغاز و به کمک نرم­افزار (MicMac) و با روش تحلیل اثرات متقابل، داده ­ها تحلیل و سناریوهای پژوهش ارائه شد. با توجه به نتایج ۴ عامل مدیریت یکپارچه شهری، وضعیت اقتصادی، فقر و حکمروایی خوبی شهری به عنوان عوامل نخست تاثیرگذار سیستم شناخته شدند. با توجه به امتیاز تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم عوامل ۵۱ گانه، در نهایت ۱۲ عامل نخست تاثیرگذار بر آینده توسعه کلانشهر جهت تعیین عدم قطعیت­های نهایی انتخاب و با توجه به اهمیت و قابلیت پیش­بینی امتیازدهی شدند و پیشران­هایی که بیشترین عدم قطعیت را در آینده توسعه تهران داشتند در راستای ارائه سناریوهای آینده توسعه تهران مشخص گردیدند که سه متغیر مدیریت یکپارچه شهری، وضعیت اقتصادی و فقر به عنوان متغیرهای با بیشترین تاثیرگذاری و عدم قطعیت انتخاب شدند.

کلیدواژه ها:

توسعه شهری ، آینده نگاری ، تهران ، MICMAC ، عدم قطعیت