چالش مصرف سموم کشاورزی با نگاهی به وضعیت موجود در شمالغرب ایران و آلودگی منابع آب و خاک

سموم کشاورزی به میزان وسیعی برای کنترل انواع آفات از جمله نماتودها، حشرات، پاتوژنها یا علف های هرز در گیاهان و خاکها استفاده می شود. حدود یک سوم محصولات کشاورزی دنیا با استفاده از آفت کش ها تولید می شود و تا سال ۲۰۲۰، مصرف جهانی آفت کش ها تا ۵/۳ میلیون تن برآورد شده است . اگرچه آفت کش ها برای تولید محصولات زراعی مفید هستند، اما استفاده گسترده از آفت کش ها به دلیل تغلیظ زیستی و طبیعت پایدار می تواند عواقب جدی داشته باشد. آفت کش های مختلف به طور مستقیم یا غیرمستقیم هوا، آب، خاک و کل زیست بوم را آلوده می کنند که باعث ایجاد خطر جدی برای سلامتی موجودات زنده می شود. براساس یافته های محققین ۶۴ درصد از زمین های کشاورزی جهان در معرض خطر آلودگی آفت کش ها قرار دارند و ۳۱ درصد در معرض خطر بالا هستند. در ایران مصرف سموم کشاورزی تا ۲۷۰۰۰ تن نیز می رسد. این موضوع به معنی آن است که به ازای هر ایرانی سالانه حدود ۳۰۰ گرم سم در بخش کشاورزی مصرف می شود. مطالعه حاضر با هدف اصلی تعیین نوع و میزان انواع آفت کش های مصرفی در بخش کشاورزی و سرانه مصرف آفت کش ها در واحد سطح زمین های کشاورزی در استان آذربایجان شرقی انجام گردید. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهند که در سال ۱۳۹۷، حدود ۲۸۷۴ تن انواع سموم در اراضی کشاورزی استان آذربایجان شرقی مصرف شده است . فراوانی کمی انواع آفت کش های مصرف شده در استان به ترتیب حشرهکش <علف کش < قارچکش < متفرقه < کنه کش و ضدعفونی کننده است . میانگین کیلوگرم آفت کش مصرفی به ازای هر هکتار زمین کشاورزی برابر ۳۳/۵ ± ۲۱/۴ است . با در نظر گرفتن نگرانی در مورد پیامدهای زیست محیطی و بهداشتی استفاده از آفت کش ها به ویژه احتمال بالای آلودگی منابع آب، ضرورت مدیریت مناسب کاربرد آفت کش ها به عنوان بخش مهمی از وظایف مسئولین الزامی است . پایین بودن کیفیت سموم توزیع شده، نبود کنترل کیفی سموم کشاورزی از نظر استاندارد بودن آنها، کمبود امکانات و گران بودن تحلیل مقادیر سموم در منابع آب و خاک و محصولات کشاورزی از مهم ترین دغدغه هایی است که باید در این میان مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

سموم کشاورزی ، آفت کش ، آلودگی محیط زیست ، آذربایجان شرقی