الگویابی میانوار در خانه های بومی شرق گیلان

میانوار واسطی است که در میانه دو فضای دیگر، آنها را به هم ربط داده و در دسترس یا دیدرس می سازد. خانه های بومی شرق گیلان برمبنای نحوه قرارگیری در اقالیم میانه به چهار دسته جلگه ای، دشتی، کوهپایه ای و کوهستانی تقسیم می گردند. هدف پژوهش حاضر تبیین الگوهایی برای «میانوار» در خانه های بومی مناطق جلگه ای و کوهپایه ای شرق گیلان است. این تبیین می تواند الگوهای ویژه ای از ساماندهی فضایی در این خانه ها را نشان دهد؛ و نقشی که میانوارها در برقراری روابط دیدرسی و دسترسی داشته اند را روشن سازد. فرضیه پژوهش این است که میانوارها نقش بنیادی در ساماندهی فضایی خانه های بومی داشته اند. گونه پژوهش، تفسیری-تاریخی است؛ چرا که به کشف و تبیین روابط میانوار شماری خانه در گذشته می پردازد. در این راستا نخست با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند شماری از خانه های بومی برگزیده شده و الگوهای فضایی و ساماندهی فضایی میانوار در آنها با رویکردی کیفی و تحلیلی شناسایی شده اند؛ سپس با رویکردی تحلیلی ویژگی های همانند و الگوهای مشترکشان در شمار نمونه ها بدست داده شده است و در گام پایانی جایگاه میانوار در الگوهای ساماندهی فضایی بهینه در این مناطق شناسایی و تبیین گردیده اند. نتایج نشان داده است که ایوان و پلکان پرکاربردترین گونه میانوار در خانه های این مناطق بوده اند؛ در این میان ایوان جنوبی افزون بر دارا بودن شکل و ویژگی های کالبدی ویژه، سهمی مهم در دیدرسی و دسترسی میان اتاق های خانه و تالار با فضای بیرون را برعهده داشته اند، این در حالی است که ایوان شمالی در نمونه ها مشاهده نشده است. پلکان نیز میانواری پرکاربرد در ارتباطدهی میان بیرون-درون و درون-درون در خانه های این نواحی بدست آمد و در خانه های دوطبقه در تمامی موارد پلکان با ایوان دسترسی مستقیم داشته است.

کلیدواژه ها:

الگوی فضایی ، الگوی ساماندهی فضایی ، میانوار ، خانه های بومی گیلان