اهمیت کتاب مواهب الهی برای تاریخ اجتماعی آل‎مظفر

کتاب مواهب الهی اثر معین‎الدین یزدی، به‎عنوان نخستین و مهم‎ترین منبع تاریخ آل‎مظفر، نگاشته مورخ، فقیه و محدثی است که صاحب منصب این حکومت محلی پساایلخانی نیز بوده است. گرچه مواهب الهی، عمدتا دربردارنده وقایع سیاسی و نظامی در گستره قلمرو آل‎مظفر (خاصه کرمان، یزد و فارس) است، اما اطلاعات اندک ولی ارزنده از مسائل اجتماعی و فرهنگی این حکومت ارائه نموده است. هدف اساسی این پژوهش، بررسی موضوعاتی ورای مسائل سیاسی‎نظامی این اثر است که موجب شکل‎گیری افق وسیع‎تری درباره اوضاع اجتماعی دوران پرآشوب و مملو از هرج‎ومرج عصر فترت میان سقوط ایلخانان تا برآمدن تیموریان می‎گردد. این نوشتار بر آن است با بهره‎گیری از روش توصیفی‎تحلیلی مبتنی بر مطالعه منابع کتابخانه‎ای، از طریق بررسی دقیق اطلاعات رویدادهای سیاسی و جنگ‎ها که بیشترین حجم اثر را در برگرفته، استخراج برخی داده‎های اندک تاریخ اجتماعی ممزوج با این اطلاعات و نیز تمرکز روی اشارات مستقیم و غیرمستقیم مولف به برخی مطالب مرتبط با اوضاع اجتماعی، به بازنمایی مضامین و پدیده‎های اجتماعی در مواهب الهی بپردازد. دستاوردهای حاصل از پژوهش، بیانگر آن است که معین‎الدین یزدی با وجود اهتمام به نگاشتن تاریخ رسمی آل‎مظفر و داشتن بینش تاریخی، اعتقادی و سیاسی، هم گهگاه به مضامین اجتماعی توجه نشان داده و هم تا حدی وضع برخی گروه‎‎های اجتماعی و رعایا را به‎تصویر کشیده است. در این راستا، جایگاه و نقش برخی گروه‎ها، مانند اندیشمندان دینی، شیعیان و سادات، شیوخ متصوفه و زنان درباری، امرای نظامی و دیوانی و راهزنان را مورد توجه قرار داده است. همچنین اشاراتی به ‎برخی پدیده‎های اجتماعی و تمدنی همچون قحطی، ویرانی، کشتار، بیماری، معماری و موسیقی در زمانه پرآشوب سده هشتم هجری، داشته است.

کلیدواژه ها:

آل‎مظفر ، مواهب الهی ، معین‎الدین یزدی ، تاریخ اجتماعی ، گروه‎های اجتماعی