تحلیل برهان عدل الهی در امتناع تکلیف فراتر از طاقت در کلام امام رضا «علیه السلام» و لوازم آن

اگرچه تکلیف در حد وسع در پنج آیه قرآنی آمده است، در تاریخ دانش های تفسیر و کلام، چالش های فراوانی را به میان آورده و دانشمندان مسلمان را به گروه بندی کشانده است. چالش ها در تکلیف در حد وسع اغلب در چهار مسئله عقلی و سمعی، امکان و امتناع، وقوع و عدم وقوع و حسن و قبح آن است. در دو حدیث از امام رضا(ع) به این چالش ها پاسخ داده می شود. علی رغم اهمیت این دو حدیث تاکنون تحقیق مستقلی در تحلیل مفهومی و گزاره ای و لوازم منطقی آن ها منتشر نشده است. مساله تحقیق حاضر فرایند دلیل آوری و ماخذ برهان در دو حدیث رضوی با بررسی تاثیر ماخذ برهان در این دو حدیث بر میراث تفسیری شیعه و مقایسه آن با تفاسیر اهل سنت است. تفاوت ماخذ برهان در بیان امام رضا(ع) یعنی «عدالت» با ماخذ برهان با تفاسیر اهل سنت یعنی «رحمت» تفاوت مفهومی تکلیف در حد وسع را نشان می دهد. مفاد این حدیث نقش راهبردی در سلامت و سرآمدی نظام های حقوقی، تربیتی و اخلاقی دارد. عادلانه بودن تکلیف در این روایت می تواند به منزله شاخصی برای ارزیابی در وظایف حرفه ای به کار رود.

کلیدواژه ها:

حدیث رضوی ، وسع ، تکلیف در حد وسع ، عدل الهی ، رحمت الهی