تحلیل محتوایی جایگاه انرژی تجدیدپذیر در برنامه های توسعه بعد از انقلاب و اسناد بالا دستی کشور

با توسعه نگرش های زیست محیطی و مطرح شدن پارادایم توسعه پایدار، بکارگیری فن آوری انرژی تجدیدپذیر امر محوری برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار در زمینه تامین انرژی قرارگرفت. بدین سان که، ضرورت استفاده از این منابع، به دلیل تخلیه مداوم منابع متعارف انرژی و محدودیت و پایان پذیری منابع فسیلی، بهره گیری از منابع هیدروکربنی، افزایش قیمت سوخت های فسیلی، منازعات سیاسی و تاثیرات منفی زیست محیطی آن، بکارگیری انرژی پایدار و مسائل زیست محیطی مرتبط با آن از جمله دلایلی هستند که بسیاری از سیاستمداران و متخصصین مباحث انرژی و محیط زیست را به سمت ایجاد ساختاری نوین مبتنی بر امنیت تامین انرژی، حفظ محیط زیست و افزایش بهره وری انرژی با بهره گیری از انرژی های نوین و تجدیدپذیر وادار کرده است. لذا، مباحث توسعه پایدار با مباحث انرژی در هم تنیده شده است. از یک سو، منابع و اشکال انرژی تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی، باد، زمین گرمایی و زیست توده و مانند آن، نقش اساسی در توسعه پایدار بازی می کنند. از سوی دیگر، منابع انرژی پایدار از جمله انرژی های نو عامل اصلی افزایش پایداری می باشند. در حال حاضر، بیش از ۸۱ درصد کل انرژی مصرفی جهان و بیش از ۹۵ درصد انرژی مصرفی در ایران را سوخت های فسیلی تامین می کند. مصرف این نوع از سوخت ها باعث تولید گازهای سمی و آلوده کننده هوا، بارش بارانهای اسیدی و در نتیجه آلودگی رودخانه ها، دریاچه ها و آب های زیرزمینی و آلودگی سکونت گاه ها بویژه کلانشهرها و نهایتا بالا رفتن میزان گاز کربنیک موجود در اتمسفر شده است. از طرف دیگر به دلیل رشد مصرف انرژی و استفاده بی رویه از منابع فسیلی و هم چنین پایان پذیر بودن منابع نفتی و گازی کشور می بایست از هم اکنون به فکر انرژی های جایگزین بود و تحقق این امر توجه دولت ها و سیاستمداران را به این مقوله ضروری می سازد. لذا یکی راههای تسهیل بکارگیری انرژی های نو اتخاذ سیاست های مرتبط با آن در قالب قوانین و مصوبات رسمی کشور می باشد. در همین راستا مقاله حاضر با هدف مطالعه میزان توجه به شاخص های انرژی تجدیدپذیر در برنامه های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بعد از انقاب انجام گرفته است. بدین منظور ابتدا شاخص ها و متغیرهای تفسیرکننده موضوع از طریق مبانی نظری استخراج سپس با استفاده از روش اسنادی و تکنیک تحلیل محتوا داده ها از برنامه ها جمع آوری و از طریق آزمون فیشر مورد تحلیل قرار گرفتند. بر اساس نتایج، شاخص های بعد اقتصادی و زیست محیطی دارای بالاترین و بعد اجتماعی دارای کمترین میزان تکرار در کلیه اسناد مورد واکاوی بوده است. و تفاوت معنی داری بین ابعاد به لحاظ توجه به مولفه های انرژی های تجدیدپذیر وجود ندارد.

کلیدواژه ها:

انرژی های تجدیدپذیر ، انرژی پایدار ، تحلیل محتوا ، برنامه های توسعه