بررسی روابط بین ویژگی های طبیعی و طول و حجم آبکندهای جهان آباد در شمال شرقی بویین زهرا

گسترش کشاورزی و توسعه فعالیت­های عمرانی، تعادل هیدرولوژیک طبیعت را تغییر داده و باعث شده تا برخی پدیده ها از حالت طبیعی خارج و با شکل تشدیدشده بروز نمایند. فرسایش آبی با شکل­های مختلفی به روی زمین ظاهر می شود که فرسایش آبکندی شکل مخرب فرسایش آبی است. هدف پژوهش، تعیین ویژگی های موثر آبکندها بر طول و حجم آن­ها در منطقه جهان آباد بویین زهرا (استان قزوین) بود. محل بالاکند­ها ۳۳ آبکند، ثبت و طول، عرض بالا و پایین و عمق آن ها تعیین شد. حجم کانال محاسبه و نمونه خاک سطحی از بالاکند تهیه و آنالیز شد. محیط، مساحت، ضریب شکل و شیب آبکندها از مدل رقومی ارتفاع حاصل از پهپاد استخراج شد. با روش PCA، و با رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام در محیط Minitab عوامل موثر بر طول و حجم تعیین شدند. نتایج نشان داد که مولفه اول و دوم نزدیک به ۴۱ درصد درصد تغییرات را به عهده دارند. کلر، هدایت الکتریکی و سدیم با اثر منفی و پایداری خاکدانه، تاج پوشش و مقدار شن با بار مثبت در محور اول بیشترین وزن را دارند در حالی که در محور دوم شن، تاج پوشش و مقدار سنگریزه با اثر مثبت و مقدار مواد خنثی شونده، ماده آلی و درصد اشباع نقش مهم­تری ایفا می­کنند. ویژگی­های موثر بر هدررفت خاک توسط آبکندهای منطقه به ترتیب کربنات، منیزیم، پتاسیم، ماده آلی، درصد اشباع، مقدار شن، شیب کف آبکند، شیب آبراهه ورودی به بالاکند، لاشبرگ، محیط حوضه و ضریب گردی به ترتیب بیشترین تاثیر را در هدررفت خاک داشته و در معادله پیش بینی هدررفت خاک با ضریب تبیین ۸۳۷/۰ وارد شدند. رگرسیون گام به گام با متغیر وابسته طول آبکند نشان داد که رابطه دارای ضریب تبیین ۹۸/۷۲ درصد و در سطح پنج درصد معنی­دار است.

کلیدواژه ها:

آبخیز ، بالاکند ، پهپاد ، رگرسیون ، قزوین