تحلیل سبکی- گفتمانی رمان «اوسنه بابا سبحان» از محمود دولت آبادی بر مبنای نظریه لسلی جفریز (رویکرد سبک شناسی انتقادی)

پژوهش حاضر در چارچوب نظریه لسلی جفریز و بر مبنای مولفه­ های سبک­ شناسی انتقادی، رمان اوسنه بابا سبحان را مورد بررسی و تحلیل سبکی- گفتمانی قرار داده است. در رابطه با این امر، تلاش شد تا به پرسش­های ذیل پاسخ داده شود: ۱. ایدئولوژی­های نویسنده چگونه در نحوه انتخاب و آرایش عناصر زبانی رمان که از آن به سبک تعبیر می­شود، بازنمایی شده­اند؟ ۲. کشف ایدئولوژی­ها و عقاید نهفته در سبک رمان با استفاده از چه ابزارهای گفتمانی امکان­پذیر شده است؟ در پیوند با این پرسش­ها، هدف اصلی مقاله، آشکار کردن مقاصد پنهان گفته­های نویسنده است. بدین منظور واژگان و ساختار جمله­های رمان که زمینه ورود به فضای گفتمانی و شناختی سبک را فراهم می­کنند، بررسی و تحلیل شده­اند. نگارندگان در این جستار با رویکرد توصیفی- تحلیلی، پس از استخراج و دسته­بندی آرای لسلی جفریز در کتاب «سبک­شناسی انتقادی» (۲۰۱۰)، رمان مورد مطالعه را بر اساس مولفه­های مطرح در کتاب مزبور، مورد تتبع قرار داده­­اند. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که راهبردهای «منفی­سازی» و «اطلاعات و نظرات مهم»  بیشترین بسامد، و «نام بردن»، «ترادف» و «معانی ضمنی و حقایق مسلم» کمترین بسامد را در این گفتمان به خود اختصاص داده­اند. تحلیل این یافته­ها حاکی از آن است که نویسنده در گفتمان خود، با توجه به شرایط جامعه و نظام ارباب و رعیتی در ایران، وضعیت اجتماعی- اقتصادی روستانشینان و واقعیت­های زندگی آنان را با رویکردی انتقادی به تصویر کشیده است. وی ضمنا انتقادهایی را نیز متوجه صاحبان قدرت در ایران سال­های پیش از اصلاحات ارضی نموده است.

کلیدواژه ها:

Baba Sobhan’s legend ، Mahmoud Dolatabadi ، discourse analysis ، Ideology ، Power ، سبک شناسی انتقادی ، اوسنه باباسبحان ، محمود دولت آبادی ، ایدئولوژی ، قدرت