واکاوی نشانگان رهبری تعلیم و تربیت - محور در مدارس ابتدایی: کاربردی از پدیدارشناسی توصیفی

هدف: هدف کلی این پژوهش، شناسایی نشانگان رهبری تعلیم وتربیت-محور در مدارس ابتدایی شهر سنندج بود. در این راستا، دو پرسش عمده مطرح شده در پژوهش عبارت بودند از: ۱ ) با توجه به ذهنیات و تجربیات مشارکت کنندگان، رهبری تعلیم وتربیت – محور در بستر مدارس ابتدایی ایرانی بر چه نشانگانی استوار است؟ ۲ ) چه ویژگی هایی می تواند رهبران تعلیم وتربیت – محور را به یک رهبر مجزا و منحصربه فرد از سایر رهبران آموزشی تبدیل کند؟ مواد و روش ها: پژوهش حاضر، از حیث هدف، کاربردی- توسعه ای و از نظر رویکرد یا روش، کیفی بوده که با راهبرد پدیدارشناسی توصیفی به اجرا درآمد. مشارکت کنندگان پژوهش شامل ۱۸ نفر از مدیران مدارس ابتدایی بوده اند که به صورت هدفمند انتخاب شده و دیدگاه ها و تجارب آنان با بهره از پروتکل های مصاحبه ی سه مرحله ای پدیدارشناسانه مورد بررسی قرار گرفت. پس از انجام مصاحبه ها، داده هاابتدا به شیوه ی دستی، و سپس با کمک نرم افزار مکس. کیو.دی. ای ۱ ۲۰۲۰ کدگذاری و با استفاده از روش تحلیل مضمونی سه مرحله ای (پایه، سازمان دهنده و فراگیر ) آترید استرلینگ مورد تحلیل قرار گرفت. بحث و نتیجه گیری: در نتیجه تحلیل داده های مصاحبه ها، ۹۰ کد بدوی، ۴۲ مضمون پایه، ۱۸ مضمون سازمان دهنده و در نهایت ۸ مضمون فراگیر احصا گردید. چهار مضمون «غنابخشی به هنر تدریس، توسعه/ استقلال حرفهای معلمان، رویکرد سازندهگرایانه به یادگیری و مداخله والدین در آموزش فرزندان» به عنوان نشانگان رهبر تعلیم وتربیت – محور استخراج شدند. همچنین چهار ویژگی «مشارکت جو، کنشگر عدالت اجتماعی و فرصتهای برابر، ارزشگذار به خرده فرهنگ ها و رهبر رهبران» به عنوان ویژگی های منحصربه فرد یک رهبر تعلیم وتربیت - محور شناسایی شدند. داده ها حاوی این یافته ضمنی بودند که پیاده سازی این سبک از رهبری در مدارس به شدت نیازمند تغییرات عمده در انگاره های ذهنی اعضای اجتماع مدرسه است. از جمله؛ تغییر انگاره ایفای نقش های ثابت به انعطاف پذیر، تغییر انگاره مدیریت به رهبری، تغییر انگاره بوروکراسی به تخصص گرایی، تغییر انگاره از یاددهی- محور به یادگیری-محور، تغییر انگاره مشارکت والدین به مداخله والدین و تغییر انگاره انتقال دانش به ساخت دانش در دانش آموزان.

کلیدواژه ها:

رهبری یادگیری- محور ، فرآیند یاددهی- یادگیری ، توسعه ی مدرسه ، مدیران مدارس ابتدایی ، رهبر رهبران