ارزیابی ژرم پلاسم نخود دسی به منظور شناسایی ژنوتیپهای با ساختار زراعی مطلوب

ارزیابی تنوع ژنتیکی نمونه ها از جمله فعالیتهای اولیه جهت اصلاح گیاهان است که به پی بردن به پتانسیل بالقوه نمونه های نگهداری شده در بانک های ژن کمک میکند. صفات مطلوب برای نخود تیپ دسی ارتفاع بوته مناسب، تیپ ایستاده، افزایش تعداد شاخه، فاصله بیشتر اولین غلاف از سطح زمین، تعداد غلاف در بوته بیشتر، محصول بیولوژیکی بالاتر، رنگ زرد تا قهوه ای دانه با اندازه کوچک تا متوسط متمرکز میباشد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی ساختار زراعی سیصد نمونه ژنتیکی نخود دسی به منظور شناسایی و معرفی ژنوتیپ هایی با ویژگیها و صفات مطلوب است. در سال اول، نمونه ها در مزرعه تحقیقاتی موسسه نهال و بذر کشت و احیا شدند. در طی فصل رشد صفاتی نظیر تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی و رسیدگی، ارتفاع بوته، تیپ رشد، فاصله اولین غلاف از سطح زمین و تعداد نیام در بوته اندازه گیری و یادداشت برداری شد و پس از برداشت نیز رنگ و بافت بذر، وزن صد دانه و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. بذرهای تکثیر شده به منظور غربالگری و شناسایی نمونه های متحمل به سرما و مناسب کشت پاییزه در شرایط مزرعه ای به صورت پاییزه در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ در ایستگاه های مراغه، سارال و ارومیه کشت شد.. به منظور مقایسه صفات و خصوصیات زراعی و نیز میزان تحمل به سرمای نمونه های ژنتیکی، از ارقام شاهد متحمل تیپ دسی (کاتران ) و لاین شاهد حساسILC۵۳۳ استفاده شد. براساس نتایج، کمترین ضریب تنوع در صفات فنولوژیکی و بیشترین ضریب تنوع در صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد نیام و عملکرد دانه مشاهده شد. تنوع بسیار خوبی از نظر درصد زندهمانی مشاهده شد. درصد بقای زمستانه نمونه ها در مکان های مختلف از ۵ تا ۱۰۰ درصد متغیر بود. در میان نمونه های ژنتیکی با عملکرد بالا در سه مکان آزمایش پانزده نمونه ژنتیکی با درصد بقای صد در صد در ارومیه، پانزده نمونه ژنتیکی با درصد بقای بالای شصت در صد در کردستان و هفت نمونه با درصد بقای بالای هفتاد درصد در مراغه شناسایی و جهت انجام ارزیابی های تکمیلی انتخاب شد.

کلیدواژه ها:

منابع ژنتیکی ، کشت پاییزه ، نخود سیاه ، صفات زراعی