واکاوی ابعاد جامعیت در مفهوم مدیریت جامع حوزه های آبخیز ایران

امروزه رویکرد مدیریت جامع حوزه های آبخیز به عنوان الگویی مرجع و قابل استناد مورد پذیرش خبرگان علمی، مدیران اجرایی، سیاست گذاران و برنامه ریزان کشور قرارگرفته است. از دیدگاه بسیاری از خبرگان و کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست محدوده سرزمینی ایران در محاصره مجموعه مخاطرات طبیعی، اقلیمی و اجتماعی مرتبط با حوزه های آبخیز است. در شرایطی که هر یک از این مخاطرات به تنهایی می توانند موجب بروز بحران های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی شوند، تحلیلی اکتشافی و ارائه توصیه های سیاستی و اجرایی جهت مدیریت جامع حوزه های آبخیز ایران به عنوان مهم ترین واحد مدیریتی پذیرفته شده در طبیعت اهمیت دارد. پرداختن به ابعاد جامعیت و چالش های رویکرد مدیریت جامع ازآن رو ضرورت دارد که بدون رفع این چالش ها، دسترسی به مدیریت یکپارچه و جامع حوزه های آبخیز میسر نخواهد بود. در این پژوهش که از نظر هدف، بنیادی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی است، پس از بررسی منابع کتابخانه ای مرتبط با مفهوم مدیریت جامع حوزه های آبخیز در ایران، شش بعد جامعیت شامل انسجام سازمانی، به هم پیوستگی مرزهای طبیعی، یکپارچگی قوانین و مقررات، عناصر مورد مدیریت، عوامل موردبررسی و اجزاء بوم سازگان احصاء شد، پس از ارزیابی ابعاد فوق با استفاده از روش دلفی فازی و تایید توسط خبرگان، تحلیل محتوای ۵۸ طرح آبخیزداری و مدیریت حوزه ­های آبخیز انجام شد و درنهایت توصیه های سیاستی ارائه شد. به کارگیری توصیه های ارائه شده می تواند موجب به هم پیوستگی، انسجام مدیریتی، دید همه جانبه، هماهنگی نهادهای تصمیم گیر، ارتقای اثربخشی سیاست ها و قوانین، رضایت اهالی، هم گرایی فعالیت های برنامه ریزان و آبخیزنشینان و درنهایت بهبود مسئولیت اجتماعی و مشارکت گسترده گروداران در مدیریت حوزه های آبخیز شود.

کلیدواژه ها:

آبخیزداری ، منابع طبیعی ، مدیریت جامع ، سیاست گذاری ، یکپارچگی