ارزیابی اثرات کاربرد سیتوکنین برتسهیم مواد فتوسنتزی و درصد روغن دانه در ارقام گلرنگ در شرایط تنش خشکی

چکیدهبه ­منظور مطالعه اثرات کاربرد سیتوکنین بر بهبود تسهیم مواد فتوسنتزی و امکان افزایش درصد روغن دانه گلرنگ، پژوهشی به صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهارتکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان- ایران، در سال های زراعی ۱۳۹۷-۱۳۹۶ و ۱۳۹۸-۱۳۹۷ اجرا شد. در این پژوهش، سطوح آبیاری شامل آبیاری مطلوب (۴/۰- مگاپاسگال) و تنش خشکی (۲- مگاپاسگال ) در کرت­های اصلی  و ارقام گلرنگ شامل سینا، فرامان، پرنیان، گلدشت و محلی اصفهان و سه سطح سیتوکنین شامل عدم مصرف (شاهد)، ۵۰ و ۷۵ میکرومولار به صورت فاکتوریل در کرت­های فرعی قرار گرفتند. تنش خشکی در مرحله گلدهی، شروع شد و هم­زمان با اعمال تنش خشکی، محلول­پاشی با سیتوکنین انجام شد. نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی باعث افزایش کارایی انتقال مجدد (۷۵/۴۲درصد)، میزان مشارکت ذخایر ساقه به دانه (۲۶درصد) و کاهش عملکرد (۸/۲۶درصد) و روغن (۶/۱۰درصد) شد. در شرایط تنش خشکی، رقم محلی اصفهان با میانگین (۴۲/۳۵) درصد، بیشترین درصد روغن و افزایش ۷/۵۲ درصدی کارایی انتقال ذخایر ساقه به دانه را به خود اختصاص داد. کاربرد سیتوکنین باعث به حداقل رساندن اثرات منفی تنش خشکی و بهبود صفاتی چون کارایی ساقه در انتقال ذخایر به دانه، عملکرد دانه و درصد روغن در ارقام مورد مطالعه شد. بالاترین درصد روغن دانه با کاربرد غلظت ۷۵ میکرومولار سیتوکنین (با میانگین۳۸/۳۳درصد) نسبت به تیمار شاهد به دست آمد. بنابراین کاربرد سیتوکنین را می­توان در جهت کاهش اثرات منفی تنش خشکی، تسهیم مواد فتوسنتزی و درصد روغن دانه گلرنگ پیشنهاد کرد.

کلیدواژه ها:

تسهیم مواد فتوسنتزی ، تنش ، عملکرد دانه ، کارایی انتقال مجدد ساقه ، گلرنگ